Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 115
GuðRÚn BJöRK GuðSTeInSDóTTIR
120
Úlfhildur nefnir ýmis stílbrögð hrollvekjunnar sem Yrsa beitir listilega og
bætir við: „[a]f einhverjum ástæðum hafa sögur af þessu tagi ekki átt upp á
pallborðið í íslenskum skáldskap, þrátt fyrir okkar auðuga þjóðsagnaarf og
fullkomið umhverfi fyrir fjölskrúðug myrkraverk”.5
Hrollvekjur hafa iðulega brugðist við eða kallað eftir samfélagslegu upp-
gjöri að afloknum umrótstímum. Sem dæmi má nefna smásögu Shirley Jack-
son „The Lottery“ sem er sálfræðihrollvekja um endalausar og óskiljanlegar
mannfórnir sem hún skrifaði í kjölfar seinni heimsstyrjaldar og hefur verið
skilin á fjölmarga vegu. Vampírusögur hafa túlkað undirokun og endurheimt
valds nýlendna og undirskipaðra samfélagshópa. Draugasagan hefur svo reynst
sérlega hentug til að takast á við óuppgerðar syndir, eins og í sögulegri skáld-
sögu Toni Morrison Ástkær (Beloved, 1987), sem tók á afleiðingum þrælahalds
að aflokinni borgarastyrjöld á seinni hluta 19. aldar í BnA6. ótal fleiri dæmi
mætti nefna, en hér verður skáldsagan Ég man þig í fyrirrúmi. Yrsa skilgreindi
hana sem hreinræktaða draugasögu í viðtali við John Tucker.7
Skáldsagan gerist á tveimur tímasviðum, í kringum miðja síðustu öld
og á fyrsta áratug 21. aldar. Flestir sem uxu úr grasi á sögutíma fortíðar-
sviðs bókarinnar bera kennsl á titilinn sem seinni hlutann af tryggðarheitinu
„Mundu mig – ég man þig“ sem var vinsælt meðal stúlkna og má finna víða í
minningabókum frá seinni hluta síðustu aldar. Heitið „ég man þig“ tekur þó
á sig öllu meira ógnandi mynd í sögu Yrsu og verður að ávarpi draugs sem er
ötull við að knýja á þá sem hann telur eiga óuppgerðar syndir.
Fyrsti áratugur þessarar aldar var tími mikilla umbrota og uppgjörs
Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO, nóv. 2010, sótt 27. feb. 2020 af https://www.
bokmenntaborgin.is/umfjollun/eg-man-thig. Sjá einnig Auður Aðalsteinsdóttir,
„Draugar fortíðar“, Spássían 2: 3/2011, bls. 14.
5 Úlfhildur Dagsdóttir, „Ég man þig … Kannski reimt um nætur“.
6 Sjá t.d. Darryl Hattenhauer, „The Lottery or, The Adventures of James Harris“,
Shirley Jackson’s American Gothic, Albany: State university of new York Press, 2003,
bls. 29–48. Sjá greinar um draugagang í breskri nýlenduarfleifð í kafla III í safnriti
sem Catherine Spooner og emma Mcevoy ritstýra, The Routledge Companion to the
Gothic, Routledge, 2007, en m.a. er fjallað um afturgönguna Ástkæru (Beloved) og
þrælahald í kafla eftir Teresa A. Goddu, „American Gothic“, bls. 63–72. Tengslin á
milli margvíslegrar undirskipunar kvenna og/eða viðleitni til að rísa gegn henni er
umfjöllunarefni flestra kaflanna í bók Avril Horner og Sue Zlosnik, Women and the
Gothic, edinburgh: edinburgh university Press, 2016. Sem dæmi má nefna Rebecca
Munford, „Spectral Femininity“, bls. 120–134, Gina Wisker, „Female Vampirism“,
bls. 150–166 og Ardel Haefele-Thomas, „Queering the Female Gothic“, bls. 169–
183
7 Yrsa Sigurðardóttir, „An Interview with Yrsa Sigurðardóttir by John Tucker“, Scan-
dinavian-Canadian Studies 22/2015, bls. 134–144, hér bls. 138.