Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 108
„Ó SYND, Ó SYNDIN ARGA, [...]“
113
brauðinu og víninu.79 Á ofangreindum stöðum er gert ráð fyrir að endur-
lausnin feli í sér breytingu í lífi hins einstaka syndara. Þetta nefndi sænski
guðfræðingurinn Gustaf Aulén hugrænan eða súbjektífan endurlausnar-
skilning.80
Önnur birtingarmynd endurlausnarinnar felst í að Kristur hafi barist við
hin illu öfl tilverunnar og farið með sigur af hólmi. Þessari birtingarmynd
bregður fyrir í Passíusálmunum þó sjaldan sé það með augljósum hætti. Gott
dæmi kemur þó fyrir í 13. erindi í 19. sálmi (um Kristí játning fyrir Pílató):
Þú hefur sigrað synd og deyð,
sjálfan djöful og vítisneyð,
háðir eitt herlegt stríð
allan svo þinn leystir lýð.
Lof sé þér um eilífa tíð.81
Sama líkingamál má finna í 9. erindi í 46. sálmi (um teiknin sem urðu við
Kristí dauða):
Frelsarans dauða einnig að
önduð líkin hér njóta.
Guðlegur kraftur gjörði það,
grafirnar opnast hljóta.
Því drottins Jesú dauði á kross
dauðann sigraði fyrir oss,
afl hans og brodd nam brjóta.82
Þessa framsetningu nefndi Gustaf Aulén klassískan endurlausnarskilning.83
Langalgengast er þó í Passíusálmunum að endurlausninni sé líkt við fórn
eða borgun (lausnargjalds) sem sefað hafi reiði Guðs eða uppfyllt réttlætis-
kröfu hans. Eitt gleggsta dæmið um fórnarlíkinguna er að finna í 1. Passíu-
sálmi (um herrans Kristí útgang í grasgarðinn) en í 3.–5. erindi segir:
79 Einar Sigurbjörnsson, Kirkjan játar. Saga og mótun kristinna trúarjátninga og yfirlit
yfir helstu kirkjudeildir kristninnar. Játningarrit íslensku þjóðkirkjunnar, 2. útgáfa aukin
og endurbætt, Reykjavík: Útgáfan Skálholt, 1991, bls. 198.
80 Gustaf Aulén, Christus Victor. An Historical Study of the Three Main Types of the Idea of
the Atonement, ensk þýðing A. G. Hebert, London: SPCK, 1970, bls. 2–3.
81 Hallgrímur Pétursson, Passíusálmar, bls. 101.
82 Sama heimild, bls. 186. Sjá og Ps. 45:2 sem vísað er til framar.
83 Gustaf Aulén, Christus Victor, bls. 1–2, 4–7.