Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 70
UM VILLUR VEgaR Í SögUnnI UM gRaLInn Og gRETTIS SögU
75
berum höndum þegar við komum hingað. Við skildum eftir þessi
ummerki til að enginn villtist á leiðinni til einsetumannsins.38
Þarna kveðjum við Perceval í fyrstu skáldsögunni um gralinn og ólánsama
riddarann sem klúðraði því sem hann vissi ekki hvað var. Þrátt fyrir að Sagan
um gralinn sé óklárað verk og merking þess að ýmsu leyti óljós varð hún frjó
uppspretta annarra verka, á frönsku og öðrum tungumálum. Eða kannski var
það einmitt þess vegna?
Parcevals saga: Gralinn og syndin í norrænni þýðingu
Ekki er ólíklegt að Sagan um gralinn hafi borist til Íslands um noreg eins
og talið er að eigi við um aðrar artúrsrómönsur Chrétiens de Troyes og
fleiri frönsk verk frá svipuðum tíma. Hún er eitt þeirra um það bil fjörutíu
franskra veraldlegra bókmenntaverka sem snúið var á norrænu undir lok 12.
aldar og á fyrri hluta 13. aldar, ef til vill í tengslum við hirð noregskonungs,
en langflest þeirra hafa varðveist í íslenskum handritum.39 Þarna er að finna
upphaf þýðingarsögu franskra bókmennta á norrænar tungur. Áhrifa þýddu
riddarasagnanna á íslenska ritmenningu gætir víða, ekki síst í innlendu ridd-
arasögunum eða rómönsunum sem samdar voru á 14. og 15. öld, og þær
38 Chrétien de Troyes, Perceval eða sagan um gralinn, bls. 185. „– Sire, qui alert i
voldroit,/Si tenist le santier tot droit/Einsi con nos somes venu/Parmi cest bois
espés, menu/Et se preïst garde des rains/Que nos noames a noz mains/Qant nos
par ilueques venismes./ Tex antresaignes i feïsmes/Por ce que nus n‘i esgarast,/Qui
a ce saint hermite alast.“, Chrétien de Troyes, Perceval ou le Conte du Graal, ll. 6320–
6330, bls. 841.
39 Sjá til dæmis Les relations littéraires franco-scandinaves au moyen âge, actes du collo-
que de Liège (avril 1972), París: Les Belles Lettres, 1975; Torfi Tulinius, „Hefðin
auðgast – þýddar riddarasögur“, Íslensk bókmenntasaga, II, ritstjóri Vésteinn ólason,
Reykjavík: Mál og menning, 1993, bls. 195–217; Jürg glauser, „Romance (transla-
ted riddarasögur)“, A Companion to Old Norse-Icelandic Literature and Culture, ritstjóri
Rory McTurk, Oxford: Blackwell, 2005, bls. 372–387; Claudia Bornholdt, „The
Old norse-Icelandic Transmission of Chrétien de Troyes’s Romances. Ívens saga,
Erex saga, Parcevals saga with Valvens þáttr“, The Arthur of the North. The Arthurian
Legend in the Norse and Rus’ Realms, ritstjóri Marianne Kalinke, Cardiff: University
of Wales Press, 2011, bls. 98–122; Sif Ríkharðsdóttir og Stefka g. Eriksen, „État
présent. arthurian Literature in the north“, Journal of the International Arthurian
Society 1/2013, bls. 2–28; Rittersagas, Übersetzung, Überlieferung, Transmission, rit-
stjórar Jürg glauser og Susanne Kramarz-Bein, Tübingen: a. Francke Verlag, 2014;
Ásdís R. Magnúsdóttir og Hélène Tétrel, „adapting and rewriting the “matière de
Bretagne” in (late) medieval Scandinavia“, La matière arthurienne tardive en Europe
1270–1530. Late Arthurian Tradition in Europe, ritstjóri Christine Ferlampin-acher,
Rennes: PUR, 2020, bls. 727–732.