Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 68
UM VILLUR VEgaR Í SögUnnI UM gRaLInn Og gRETTIS SögU
73
Ágústínusar sem voru vel þekktar á 12. öld og stuðluðu einnig að ákveðinni
sjálfsskoðun, bæði í formi sjálfsævisögulegra rita og skrifta.30 Þar lýsir höf-
undur nánu sambandi sínu við móðurina, Móniku, sem hefur tekið hina nýju
trú; hann segir frá tárum hennar vegna villu sonarins og sorg þegar hann
ákveður að sigla til Rómaborgar.31 Bænir hennar fylgja honum þar til hann
snýr loks baki við syndugu líferni sínu og gerist kristinn eftir að hafa verið
vegvilltur í níu ár. Stuttu síðar fellur hún frá. Þegar Ágústínus lítur til baka
á sitt synduga líf kemst hann að því að það var af „athafnahvöt hugarins“ og
„vindbelgdu oflæti“ sem hann flökti áfram en trúskiptin lækna hann af for-
vitninni sem var uppspretta syndarinnar.32 Pierre Courcelle hefur bent á að
Játningar hafi notið mikillar virðingar í lok 11. aldar og á 12. öld; þær hafi
orðið mönnum innblástur til ástar á guði, einkum þó tár Móniku.33 Ef til vill
höfðu skrif Ágústínusar um tár móðurinnar áhrif á Bernharð ábóta í Clair-
vaux sem líkir dramblátum syndara við barn sem skilur ekki sorg móður
sinnar.34 Hann átti líka trúrækna móður sem helgaði líf sitt guði, þótt hún
væri ekki nunna, og ól börn sín upp í guðsótta og góðri trú. Hún lést þegar
Bernharður var rétt kominn af unglingsaldri og nokkrum árum síðar ákvað
hann að snúa baki við veraldlegu lífi.35
Í einu verka sinna kennir Chrétien sig við bæinn Troyes sem var nálægt
Clairvaux í hinu volduga Champagne-greifadæmi. Sem lærður maður má
30 Lauren Mancia, „Reading augustine’s Confessions in normandy in the 11th and 12th
Centuries“, Tabularia, 14/2014, bls. 195–233; Teresa Webber, „The diffusion of
augustine’s Confessions in England during the eleventh and twelfth centuries“, The
Cloister and the World. Essays in Medieval history in Honour of Barbara Harvey, ritstjór-
ar John Blair og Brian golding, Oxford: Clarendon Press, 1996, DOI:10.1093/acpr
of:oso/9780198204404.001.0001; Pierre Courcelle, Les Confessions de Saint Augustin
dans la tradition littéraire. Antécédents et Postérité, París: Études augustiniennes, 1963,
bls. 234–305.
31 Ágústínus, Játningar, þýðandi Sigurbjörn Einarsson, Reykjavík, Hið íslenska bók-
menntafélag, 2006, 3. bók, 11, bls. 127–131; 5. bók, 8, bls. 175–176.
32 Sama rit, 4. bók, 15, bls. 154–155. Pierre Courcelle talar hér um forvitni, curiositas,
sjá rit hans Pierre Courcelle, Les Confessions de Saint Augustin dans la tradition lit-
téraire, bls. 101–109.
33 Sama heimild, bls. 264.
34 Fanni Bogdanow, „The Mystical Theology of Bernard de Clairvaux and the Mean-
ing of Chrétien de Troyes’“, Conte du Graal, Chrétien de Troyes and the Troubadours.
Essays in memory of the late Leslie Topsfield, ritstjórar Peter S. noble og Linda M.
Paterson, Cambridge: St. Catherine’s College, 1984, bls. 249–282, hér bls. 256.
35 James Cotter Morrison, The Life and Times of St. Bernard. Abbot of Clairvaux, AD
1091–1153, bók I, k. 1-2, bls. 1–24, Cambridge: Cambridge University Press, 2012
(London: Chapman and Hall, 1863).