Úrval - 01.02.1944, Side 55

NAPÓLEON
53
keisara, af því að það var hyggi-
legt frá stjómmálalegu sjónar-
miði.
Meðan á umsátinni um Tou-
lon stóð, en þar vann Napóleon
sér mikla frægð sem skotvirkis-
foringi, las hann rit Macchia-
vellis af mikilli kostgæfni. Hann
fór að ráðum þessa flórentínska
stjórnmálamanns og hélt aldrei
gefin loforð, ef hann gat haft
hag af því að svíkja þau. Orðið
„þakklæti“ var ekki til í orða-
forða hans. Og svo að hann sé
látinn njóta sannmælis, þá bjóst
hann ekki heldur við þvíhjáöðr-
um. Honum stóð algerlega á
sama um mannlegar þjáningar.
Hann lét skjóta herfanga (í
Egiptalandi 1798), sem höfðu
fengið loforð um lífgjöf, og hann
lét bana sxnum eigin hermönn-
um með klóróformi í Sýrlandi,
af því að þeir voru svo særðir,
að ekki var hægt að flytja þá
til skips. Hann skipaði svo fyr-
ir, að hertoginn af Enghien
skyldi dæmdur til dauða af hlut-
drægum herrétti og skotinn
þvert ofan í öll lög, af þeirri
ástæðu einni, að „Bourbonamir
þurftu að fá ráðningu". Hann
ákvað, að herteknir, þýzkir liðs-
foringjar, sem höfðu barizt fyr-
ir sjálfstæði lands síns, skyldu
skotnir upp við næsta vegg, og
þegar Andreas Hofer, Tyrola-
hetjan, féll í hendur honum eft-
ir hetjulega vöm, lét hann taka
hann af lífi eins og ótíndan
svikara.
I stuttu máli sagt, þegar við
athugum skaplyndi keisarans,
fömm við að skilja hinar kvíða-
fullu brezku mæður, sem vom
vanar að reka bömin sín í hátt-
inn með því að segja, að „Bóna-
parte, sem át litla drengi og
stúlkur, myndi koma og taka
þau, ef þau væru ekki þæg.“
Og samt sem áður, þó að ég
hafi sagt svo margt ógeðfellt
um þennan einkennilega harð-
stjóra, sem lét sér ákaflega annt
um allar deildir hers síns nema
hjúkrunarsveitirnar — þó að ég
hafi sagt svo margt ógeðfellt
um hann og sé reiðubúinn að
bæta meiru við, þá verð ég að
játa, að í huga mínum leynist
óljós efi.
Héma sit ég við þægilegt
borð, hlaðið bókum, og horfi
með öðru auganu á ritvélina en
gýt hinu til kisu minnar, sem
er gráðug í kalkerpappír, og ég
er að segja ykkur, að Napóleon
keisari hafi verið nauða fyrir-
litleg persóna. En ef mér yrði
litið út um gluggann, niður á