Úrval - 01.06.1948, Side 113

SJÁLFSÆVISAGA MANNSINS
111
ur var í rauninni eins konar á-
nauð heilla þjóða.
Ef við ætlum að virða fyrir
okkur starfsaðferðir reglulegs
landvinningasnillings, þá skul-
um við athuga afrek Alexanders
mikla, sem hóf landvinninga
síðar, þegar tæknin var orðin
allþroskuð. Til þess að geta lagt
undir sig landið, varð hann að
sigra persneska herinn. Og til
þess að tryggja landvinninginn,
varð hann að drepa Persakon-
ung. Hann lagði sig allan fram
tH að framkvæma þetta tvennt,
og honum tókst það. En þegar
því var lokið, reyndi hann að
valda eins litlum truflunum í
hertekna landinu og honum
framast var unnt; hann reisti
jafnvel guðum hinna innbornu
musteri. Hann eyðilagði eins
lítið og hann gat, því að eytt
land er einskisnýtt. Síðan var
lítill vandi að láta landvinning-
inn borga sig, því að hann var
ekki lengur konungur hinnar
litlu og hrjóstugu Makedoníu;
hann var konungur konunganna
og gat notið ávaxta hins sið-
menntaða heims. Þegar um slík-
an landvinning var að ræða,
varð ekki mikil breyting á íbú-
unum, og truflunin á lifnaðar-
háttunum var sáralítil — varla
meira en tízkusveifla.
O
Þegar borgirnar voru einu
sinni komnar á fastan fót, um
2500 f. Kr., hófst eftirtektar-
verð þróun á sviði siðfágunar
og munaðar. Þetta kemur eink-
um fram í listum. Margt af þess-
um nýju gripum og verkum
hefur geymzt óskemmt fram á
þennan dag: byggingar, graf-
hvelfingar, líkneski, skrautker,
listasmíði úr málmi, gler,
smurningakistur og aðrir grip-
ir úr viði, hlutir úr fílabeini,
veggmyndir og jafnvel bók-
menntir. Öll þessi listaverk,
voru gerð fyrir fáa útvalda.
Ekkert einstakt land gat
framleitt öll þessi sjaldgæfu og
dýrmætu efni. Af því leiddi, að
verzlunin hófst. Áburðardýra-
lestir og skip voru send til ann-
arra borga eða til frumstæðari
þjóðflokka, sem gátu látið gull,
loðskinn eða krydd í skiptum
fyrir annan varning. Eftir árið
2500 f. Kr. komu seglskip til
sögunnar og siglingafræðinni
fleygði fram. Enda þótt kaup-
mennirnir kæmu ekki fram með
neitt nýtt, sem orð er á gerandi,
dreifðu þeir að minnsta kosti
því, sem þegar var þekkt. Þeir