Úrval - 01.06.1948, Síða 120

118
ÍTRVAL
ar, prestar og hermenn koma
fram á sjónarsviðið, og á hinn
bóginn bændur og þrælar. Þann-
ig er hin óumbreytanlega skip-
an hlutanna, og ég hef enga
ástæðu til að ætla, að öðruvísi
fari í þetta sinn.“
En í þetta sinn raskaðist hin
óumbreytilega skipan. Þess-
vegna markar hrun Rómaveld-
is aldahvörf.
Þegar ég rita þetta, um mið-
bik 20. aldar e. Kr., kem ég ekki
auga á nema tvö mikil skapandi
tímabil í sögu minni. Hið fyrsta
hófst með akuryrkjunni og
kvikf járræktinni og stóð í nokk-
ur þúsund ár, meðan menn
bjuggu í þorpum, og allt til þess
er borgarmenningunni tók að
hnigna. Annað tímabilið hófst
mn árið 1000 e. Kr. og stendur
enn yfir, að því er virðist.
Af næstu fimm öldum eftir
hrun rómverska ríkisins, er fátt
frásagnarvert. Kynþættir, sem
höfðu lagt undir sig Vestur
Evrópu, voru farnir að berjast
innbyrðis, og áttu auk þess í
stríði við enn villtari kynflokka,
sem leituðu á úr norðri og
austri: Norðmenn, Slava og
Ungverja. Það var ekki fyrr en
villimennirnir og Arabarnir
höfðu verið hraktir úr Evrópu,
að nútímamenningin gat tekið
að þróast.
Ég segi „fyrr en Arabarnir
höfðu verið hraktir úr Evrópu,“
því að sú varð reyndin, þegar til
lengdar lét. I raxm og veru voru
Arabar miklu meiri menningar-
þjóð en Evrópumenn um þetta
leyti.
Þeim fór líkt og Grikkjum.
Þeir urðu sigursælir landvinn-
ingamenn, lögðu undir sig f jölda
borga, blönduðust íbúunum og
lögðu stund á listir og tóku upp
menningarhætti þeirra. Alla leið
frá Bagdad til Cordova á Spáni,
sinntu Arabar fræðiiðkunum,
gerðu stærðfræðiuppgötvanir og
lögðu stund á listir, ekki sízt
byggingarlist. Þeir voru for-
ustuþjóð Vestur-Evrópu frá átt-
undu öld til þrettándu aldar. Þá
urðu þeir hinum forna fjanda,
borgarmenningunni, að bráð.
Þeir urðu íhaldssamir. Þeir fóru
að líta á Kóraninn sem upphaf
og endi allrar vizku, ekki að-
eins í andlegum efnum, heldur
og í vísindum og þjóðfélags-
fræði. Bagdad var ekki lengur
frábrugðin-Babylon.
Ég get þá snúið mér að Vest-
ur-Evrópu um árið 1000 e. Kr.,
en hana byggðu þá margar þjóð-
ir, sem töluðu mismunandi indó-