Úrval - 01.06.1948, Blaðsíða 124

122
ÚRVAL
Breytingar hafa auðvitað allt-
af átt sér stað, en það er fyrst
með nútímanum, að ég er orðinn
mér meðvitandi um þær. Ég hef
lært, að allt breytist af náttúr-
legum orsökum. Og í öðru lagi
hef ég lært, að ég sjálfur get
haft mikil áhrif á breyting-
arnar.
Hvergi hefur þetta verið þýð-
ingarmeira en í sambandi við
orkuna. Breyting orku úr einni
tegund í aðra, hefur ávallt ver-
ið þýðingarmikil, en venjulega
var hún svo hægfara og flókin,
að ég skildi ekki þýðingu henn-
ar. Þannig hlóð sólskinið grasið
efnaorku; nautgripirnir átu
grasið; ég át nautgripina; og
loks breytti ég orku nautakjöts-
ins í vöðvaorku. Seinna, þegar
ég setti uxann f yrir plóginn, not-
aði ég sólarorkuna til að draga
plóginn. Þetta var beinni leið, en
þó var mikill krókur á henni.
Næsta skrefið, og það var
stórt skref, var að nota vind-
og vatnsorkuna. En það orsak-
aði enga gerbreytingu; það
breytti aðeins hreyfingu vinds-
ins og vatnins í hreyfingu
myiluhjólsins.
Aðalbyltingin varð, þegar
gufuvélin var fundin upp. Ég
nefni það byltingu, því að þá
var hita breytt í hreyfingu milii-
liðalaust. Einstöku menn voru
að gera tilraunir með gufuvél-
ina fyrir 1700, en það var hug-
vitsemi James Watts, sem
breytti henni í hagnýtt tæki.
Upp frá því fekk hugmynd-
in um orkubreytingar lausan
taum. Ég hafði öðlazt skilning
á nýjum grundvallar sannind-
um. Ef ég réði yfir einhverjum
orkugjafa, gat ég breytt honum
úr einu í annað mér til hags.
Ef ég þarf þannig á ljósi að
halda, er mér leikur einn að
skapa keðju af breytingum —
úr kolum, í hita, í hreyfingu raf-
mótors, í rafmagn, í rafmagns-
Ijós.
Ég gerði líka þá miklu upp-
götvun, að margt, sem áður var
talið einfalt og ódeilanlegt, má
kljúfa í enn einfaldari hluti.
Þannig var vatn klofið í tvö efni
og matarsalt í lofttegund og fast
efni. Mér varð ljóst, að margt
var hægt að kljúfa í tiltölulega
fá efni, sem ég nefndi frumefni.
Seinna tókst mér einnig að
kljúfa þessi frumefni.
Von bráðar komst ég að raun
um eitt, sem var enn undraverð-
ara. Með því að sameina frum-
efnin, gat ég framleitt marg-
brotna hluti á auðveldari hátt