Úrval - 01.12.1956, Blaðsíða 10

8
ÚRVAL
einn okkar hefur verið í Ame-
ríku. Hann skrifar: „Já, ég
var þar, en aðeins stuttan
tíma. Þegar ég loks fékk vega-
bréf, var ferðatími minn hálfn-
aður. Ég varð að útvega stað-
fest afrit af skírnarvottorði
ömmu minnar, ég varð að leggja
fram lista yfir alla þá staði sem
ég hafði dvalið á frá 1. sept-
ember 1939, ég varð sex sinn-
um að ata fingur mína í stimp-
ilfarða, og einu sinni samvizku
mína með eiði um það, að ég
hefði aldrei verið kommúnisti;
ég varð að leggja fram yfirlýs-
ingu frá tveim Ameríkumönn-
um sem buðust til að sjá fyrir
mér, ef þörf gerðist — og svo
stóð ég skyndilega, eftir tólf
tíma ferð, milli skýjakljúfa
New York borgar. Mér fannst
eins og þetta mikla stórveldi
væri hrætt við mig. Og það sem
ég sá voru borgir úr steini og
stáli og fólk, sem var jafn-
stirðnað af ótta og stálið. Ekki
stöðugt, en alltaf öðru hvoru.
Einhvers staðar varð skamm-
hlaup; æ ofan í æ varð maður
fyrir óvæntu höggi. Ég kom í
miðri loftvarnaæfingu. Lög-
regluþjónn rak mig inn í banka-
byggingu og að baki mér lok-
aðist stálhurð. Daginn eftir
spurði ég einn af embættis-
mönnunum í Washington hvort
hann tryði því í raun og veru,
að styrjöld mundi brjótast út
á morgun. Það stóð á svarinu;
hann vissi sem sé ekki nema
síminn hans væri hleraður.
Um kvöldið bauð hann mér
heim til sín og þá var hann
allur annar maður. Við hlust-
uðum á tónlist og ræddum um
hversdagslega hluti. Eg stóð
framrni fyrir leyndardómi múg-
hegðunarinnar: kynntist því
hvernig maðui'inn getur, þegar
hann er einn, verið gjörólík-
ur því sem hann er þegar hann
finnur sig hluta af heild. 1
Ameríku varð mér fyrst ljóst
hvaðan hatrið til Sovétríkjanna
er komið. Það er blint hatur
á báðar hliðar. Tveir tækniris-
ar mæna hvor á annan tor-
tryggnum augum. Hvor hefur
sínar hugsanir og hvor sínar
tilfinningar, og þó dást þeir
í laumi hvor að öðrum, enda
þótt sú aðdáun sé blandin hatri
og viðbjóði. Því að það sem ann-
ar getur, getur hinn einnig; og
þannig finnur hvor um sig mátt
sinn gegnum ógnanir hins. Á
heimurinn að farast vegna
þessarar geðflækju ástar og
haturs tveggja stórvelda, svo
stórra að þau líta á sig sem
heilan heim, heim þar sem þau
setja sín eigin lög, lög sem hvort
um sig vill neyða upp á mann-
kynið, af því að þau geta ekki
ímyndað sér, að aðrir menn í
öðrum litlum löndum vilji lifa
öðruvísi ?
Sameiginlega gætu þau ekki
aðeins tortímt jörðinni, held-
ur einnig lyft öðrum hlutum
heims upp úr eymd og volæði!
Sovétríkin eru önnum kafin við
að snúa við fljótum Síberíu,