Úrval - 01.12.1956, Blaðsíða 33

SITTHVAÐ UM KAFFI
31
missterka koffeinupplausn. í
mannslíkamanum virðist koff-
einið draga úr vöðvaþreytu. Þau
áhrif má þó líklega rekja til
taugakerfisins.
Eituráhrif koffeinsins eru ó-
veruleg; fullorðnir menn þola
3—5 gr. án þess að deyja. Til
samanburðar má nefna, að í ein-
um bolla af kaffi eru um 10—25
milligrömm af koffeini. En stór-
ir skammtar valda óró, svefn-
leysi, svima og höfuðverk, jafn-
framt því sem örvun hjartslátt-
arins veikir hjartað þegar til
lengdar lætur. (Menn minnist
þess, að Balzac dó 51 árs.)
f læknisfræðinni er koffein
notað sem mótefni gegn eitrun-
um af völdum eiturlyfja, gegn
liöfuðkvölum (migrene) og til
hjartaörvunar ásamt digitalis
við skyndilega lömun hjarta-
starfseminnar.
Annars eru áhrif koffeinsins
á menn mjög breytileg, og á lýs-
ingin hér að framan á áhrifum
þess því engan veginn við alla
menn.
Til gleði fyrir þá, sem illa
þola áhrif koffeinsins, en þykir
gott kaffi, hefur um áratuga
skeið verið framleitt koffein-
laust kaffi. Er koffeininu þá náð
úr baununum með gufu og kem-
ískum efnum. Sú framleiðsla
hefur þó alla tíð verið lítil.
Miklu meiri og vaxandi er þörf-
.in á hreinu koffeini til lyfja.
Hreint koffein fæst að sjálf-
sögðu þegar framleitt er koff-
einfrítt kaffi, en það er annars
að langmestu leyti framleitt úr
teúrgangi, sem inniheldur
snöggt um meira koffein en
kaffi (um 5%).
Á undanförnum áratugum
hefur mjög farið í vöxt fram-
leiðsla hins svokallaða kaffi-
dufts. Margir virðast þeirrar
skoðunar, að kaffiduft sé ein-
ungis mjög fínmalað kaffi. En
það er ekki rétt. Þegar kaffi er
lagað á venjulegan hátt, verður
drjúgur hluti þess eftir í pok-
anum sem korgur. Þetta er
vegna þess að aðeins 20—25%
af brenndu og möluðu kaffi er
uppleysanlegt í vatni og á þátt
í að gefa kaffinu lit, ilm og
bragð. Afgangurinn, mest beðmi
og fituefni, hefur engin áhrif á
kaffið og verða þau efni aldrei
uppleysanleg hversu fínt sem
kaffið er malað.
Notkun kaffidufts fer mjög
vaxandi; í sumum fylkjum
Bandaríkjanna er þriðjungur af
öllu kaffi, sem notað er, kaffi-
duft. Það er augljóst, að vin-
sældir kaffiduftsins eru mikið
því að þakka hve auðvelt og
handhægt það er í notkun. Ann-
að atriði, sem nejdendur hafa
ekki enn notið góðs af, er að
kaffið nýtist betur sem duft en
sem malaðar baunir.
Þessu er þannig varið, að öll
hin uppleysanlegu efni í kaffinu
(20—25%) nýtast ekki þegar
kaffi er lagað á venjulegan
hátt, tæpast meira en 18—20%.
Við framleiðslu kaffidufts nýt-
ast ekki aðeins öll hin uppleys-