Úrval - 01.12.1956, Blaðsíða 88

86
ÚRVÁL
]k.unni að vera ljósara í vitund
'hans en mannsins.
Engin mvnid af sköpuninni er
eins uppörvandi og hugmjmd-
jn um góðviljaðan skapara, sem
J:ætur skepnum sínum í té, ekki
alfullkominn heim þar sem þær
geti lifað kyrrstæðu lífi, heldur
'ófullkominn heim þar sem alltaf
bíða tækifæri til framfara á
næsta leiti. Einu gildir hvort
vér köllum viðleitni sérhverrar
Jífveru til að öðlast skýrari vit-
und blinda eða meðvitaða; nið-
urstaðan verður sú sama: það
eru sífellt að gerast ný undur
undir sólinni.
Af sögu þróunarinnar sjáum
vér, að tilurð og þi’óun lífsins
var hæg'fara ferli, sem læra
þurfti stig af stigi. Svo hæg-
fara var hún, að breyting til
bóta á auga eðlu fyrir áhrif
stökkbreytinga má líkja við það,
að reynt væri að bæta odd á
sjálfblekungspennum með því
að Iáta milljón þeirra detta á
gólfið. Flestir pennanna munu
skemmast við fallið, en örfáir
munu batna við áreksturinn.
Sérhver viðleitni til að velja
úr og varðveita þá penna, sem
batna, og hagnýta endurbæt-
umar, stuðla að hægfara fram-
förum.
Þegar skapast hafð’i heili, sem
gat hugsað og þannig skapað
jnnra með sér raunhæfa at-
burðarás, varð nýrri og miklu
skjótvirkari aðferð við hvers-
konar tilraunastarfsemi við
komið. Með ályktunarhæfileika
sínum getur maðurinn vinsað úr
og hafnað ýmsum tilraunum,
sem óhjákvæmilega hlutu að
mistakast. Þó að val náttúmnn-
ar verði áfram að verki, þarf
maðurinn .ekki að treysta á
handahófstilraunir með ný
mynztur til þess að þroska vit-
undina þannig að hann nái
meira valdi yfir lífi sínu.
Maur getur ekki af ásettu
ráði reynt eitthvað nýtt, og
hver sá maur sem af tilviljun
gerði slíkt, mundi samstundis
vera gerður höfðinu styttri í
sínum hópi. Það er maurabúið
sem heild, er Iærir smátt og
smátt í aldanna rás. Aftur á
móti er heili ánamaðksins nægi-
Iega þjáll til þess að hægt sé
að kenna honum að beygja til
vinstri eða hægri í leit að mat.
Þó að rottur geti ekki hugsað
neitt að ráði, geta þær leyst þá
þraut að þekkja í sundur kringl-
óttar og þríhyrndar plötur, ef
til einhvers er að vinna. Kött-
um er hægt að kenna meira,
og hvolpum enn meira. Mann-
apar geta jafnvel lært af inn-
sýn, án þess að nota happa- og
glappa-aðferðina.
Eins og allir vita þverr náms-
hæfileiki hunda ört eftir að þeir
hafa náð tveggja ára aldri.
Simpönsum er hægt að kenna
til tólf ára aldurs. Flestir menn
geta lært fram yfir fertugt, og
sumir fram að áttræðu. Nú orð-
ið er algengt að menn séu þriðj-
ung af meðalmannsævi við nám,
og líklegt er að sú hlutfallstala