Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 22

Einar Trausti Einarsson, Einar Guðmundsson, Gylfi Jón Gylfason og Þorlákur Karlsson
áhættuhóp sem í er hátt hlutfall nemenda
með þann vanda sem leitað er að en jafn-
framt fáir nemendur sem falla ranglega í
áhættuhópinn (Compton o.fl., 2010; Einar
Guðmundsson, 1999). Stilla má vísunar-
viðmið með hliðsjón af markmiðum með
leitinni og þeim kostnaði sem hægt er að
leggja í leitina (Compton o.fl., 2010). Með
því að breyta vísunarviðmiðum og gera
þau rýmri er hægt að finna fleiri börn sem
eru í áhættu. En samhliða því að fleiri böm
í áhættu finnast eykst kostnaður skimunar.
Þannig sýnir rannsóknin að finna má flest
(89%) þeirra barna sem em í lestrarvanda
með því að styðjast við vísunarviðmiðið 41
á leshraða í Logos en því fylgir sá kostnað-
ur að stór hópur (38%) nemenda er rang-
lega sendur í ítarlega greiningu. Umtals-
verður kostnaður getur fylgt því að flokka
börn ranglega í áhættu, þar sem skólar
myndu greiða fyrir ítarlega greiningu hjá
stórum hópi nemenda sem þyrfti ekki á
slíkri greiningu að halda. Jafnframt myndi
bið eftir greiningu og aukinni þjónustu
aukast. Takmarka má kostnað af skimun
með því að styðjast við strangari vísunar-
viðmið því að þá fækkar þeim nemendum
sem ranglega em flokkaðir í áhættu. Um
leið minnkar gagnsemi skimunarinnar þar
sem lægra hlutfall nemenda með lestrar-
vanda mun finnast. Rannsóknin sýnir að
hægt er að minnka þann hóp nemenda
sem er ranglega flokkaður í áhættu veru-
lega (22%) með því að styðjast við vísunar-
viðmiðið 25 á leshraða í Logos. Afleiðingin
af þessu er að töluvert færri nemendur
(73%) í lestrarvanda finnast.
Þegar vísunarviðmið er ákveðið þarf að
vera jafnvægi á milli hlutfalls þeirra barna
sem finnast (gagnsemi) og hlutfalls þeirra
bama sem send em í frekari greiningu
að óþörfu (kostnaður). Helsta niðurstaða
rannsóknarinnar er að bestur árangur
næst í skimun með Logos þegar vísunar-
reglan 33 á leshraða í Logos er notuð til
að vísa börnum í ítarlega greiningu. Með
þessu viðmiði finnst hátt hlutfall nemenda
(81%) með þann vanda sem leitað er að en
jafnframt munu um 27% nemenda fara að
óþörfu í greiningu á lestrarvanda. Erfitt
er að setja árangur skimunar með Logos
í samhengi við árangur annarra íslenskra
lesskimunartækja þar sem ekki hefur verið
birt efni um gagnsemi og kostnað af þeim
svo vitað sé.
Eitt helsta verkefnið í þróun lesskim-
unarprófa er að finna leiðir til þess að auka
næmi prófanna og fækka óþarfa vísunum í
greiningu. Æskilegt er að finna að minnsta
kosti 90% nemenda í áhættu og flokka
jafnframt ekki fleiri en um 10% nemenda
ranglega í áhættu (Compton o.fl., 2010). En
eins og niðurstöður þessarar rannsóknar
sýna er þetta sýnd veiði en ekki gefin.
Til að mynda fundu Compton og félagar
(2010) í umfangsmikilli heimildaleit sinni
aðeins tvö erlend lestrarskimunarpróf sem
ná þessu markmiði.
Leit að börnum í lestrarvanda með
Logos hefur nokkra annmarka. Til að
mynda er í þeim hópi barna sem vísað er
til frekari greiningar ávallt nokkur fjöldi
sem þarf ekki á frekari greiningu að halda.
Ef finna á 80% barna með lestrarerfið-
leika í 40 barna hópi með því að styðjast
við mælingar á leshraða þurfa alls um 11
börn að fara að óþörfu í frekari greiningu.
Kostnaður vegna þeirra bama sem rang-
lega er vísað í greiningu er því talsverður.
Hægt væri að minnka þann kostnað með