Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 14

Einar Trausti Einarsson, Einar Guðmundsson, Gylfi Jón Gylfason og Þorlákur Karlsson
til að meta helstu forspárþætti lesturs, þ.e.
bókstafaþekkingu, hljóðkerfisúrvinnslu,
orðaforða og málskilning. Niðurstöður
prófsins veita upplýsingar um það hvaða
nemendur gætu verið í áhættuhópi vegna
hugsanlegra erfiðleika við lestrarnám
(Steinunn Torfadóttir, Helga Sigmunds-
dóttir, Bjartey Sigurðardóttir og Ásthildur
Snorradóttir, 2010).
Logos
Logos er greinandi lestrarpróf sem metur
lestrarfærni barna. Prófið er upphaflega
þróað í Noregi en hefur verið þýtt og stað-
fært á íslandi (Hoien, 2008). Prófið saman-
stendur af alls 18 prófhlutum fyrir börn í 3.
bekk og er ætlað að kortleggja lestrarfærni
barna og unglinga og gefa ítarlegar upp-
lýsingar um eðli lestrarvanda viðkomandi
barns. Prófið er lagt fyrir af fagfólki með
tilskilin réttindi og tekur fyrirlögn þess
rúma klukkustund. Hérlendis hefur prófið
aðeins verið lagt fyrir nemendur sem
sterkur grunur hefur verið um að glími við
lestrarvanda. Það er því aðeins lítill hluti
nemenda í hverjum árgangi sem þreytir
prófið. Ekki liggja fyrir upplýsingar um
réttmæti tiltekinna prófhluta í Logos í
skimun lestrarerfiðleika hjá börnum. Með
hliðsjón af inntaki og áherslum í Logos
gætu nokkrir hlutar prófsins verið gagn-
legir í skimun. Það á sérstaklega við um
þann þátt prófsins þar sem raddlestur (les-
hraði) er metinn. Rannsóknir erlendis hafa
ítrekað leitt í ljós notagildi leshraða í skim-
un lestrarerfiðleika hjá börnum (Kilgus
o.fl., 2014; Reschly o.fl., 2009; Yeo, 2010).
Markmið rannsóknarinnar
Markmið rannsóknarinnar er að kanna
hvort hægt sé að nota fjóra prófhluta í
Logos (leshraði, lesskilningur, lestur með
hljóðaaðferð, lestur út frá rithætti) við leit
að börnum með lestrarerfiðleika. Ein
leið til að gera þetta hérlendis er að bera
saman niðurstöðu skimunarprófs í lestri
og útkomu sömu barna í samræmdum
könnunarprófum í íslensku. Þrátt fyrir
ólíka nálgun í þessum prófum er lagt
mat á málstarf í þeim báðum. Málstarf og
lestrarfærni eru nátengdir þættir sem hafa
víxlverkandi áhrif hvor á annan Qóhanna
Einarsdóttir o.fl., 2011). í samræmdum
könnunarprófum í íslensku í 4. bekk er til
að mynda lagt mat á lesskilning, málfræði
og málnotkun, þætti sem eru náskyldir
lestrarfærni.
Athugað var samband árangurs barna
f fjórum prófhlutum Logos í janúar (3.
bekkur) og útkomu sömu barna á sam-
ræmdum könnunarprófum í íslensku
í október sama ár (4. bekkur). Því næst
var gagnsemi skimunarinnar metin og
skoðað hvort munur finnst á börnum með
lestrarerfiðleika og börnum sem eiga ekki
í erfiðleikum með lestur. Lestrarfæmi og
undirstöðuþættir í lestri vom metnir út
frá samræmdu könnunarprófi í íslensku í
4. bekk.
Aðferð
Þátttakendur
Þátttakendur vom böm í átta gmnn-
skólum á Reykjanesi sem voru í 3. bekk
haustið 2011. Þeir nemendur sem höfðu
lokið við fjóra prófhluta í Logos í 3. bekk
og þreytt samræmd könnunarpróf í ís-