Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 111

Viðhorf til samþættingar skóla- og frístundastarfs í fjölmenningarskóla
Því skiptir máli að rýnt sé í hlutverk
starfsfólks sem vinnur með börnum og
skoðað með hvaða hætti hægt sé að veita
markvissan stuðning við félagsfærni og
tengslamyndun. í samþættu skóla- og frí-
stundastarfi gefst kostur á að starfsfólk
fylgi nemendum allan daginn, líkt og í
leikskólastarfi (Lilja Rós Þórleifsdóttir,
2009; Guðrún Finnsdóttir, 2010). Niður-
stöður rannsókna hafa sýnt fram á mikil-
vægi samfellu í skóla- og frístundastarfi og
að það sé börnum til framdráttar að ein-
staklingar sem starfa með þeim séu sam-
stíga og hafi með sér góða samvinnu um
náms- og félagslega stöðu þeirra (Hojholt,
2001). Þannig skapast samfella sem stuðlar
að því að börnin þrói jákvæð geðtengsl við
fullorðna.
Tengsl skóla og frístundastarfs
íþrótta- og tómstundasvið Reykjavíkur-
borgar hefur rekið frístundaheimili við
alla grunnskóla í Reykjavík sl. áratug (sjá
nánar um sögu frístundaheimila Kolbrúnu
Þ. Pálsdóttur, 2009). Rannsókn á stöðu frí-
stundaheimila og skóladagvista á íslandi
sýnir óljósa stöðu þessarar starfsemi innan
skólakerfisins (Kolbrún Þ. Pálsdóttir og
Valgerður Freyja Ágústsdóttir, 2011). Þó er
ljóst að frístundaheimili gegna mikilvægu
hlutverki í samfélaginu og gera foreldrum
ungra skólabarna kleift að sinna atvinnu
samhliða rekstri heimilis. Nýleg íslensk
rannsókn bendir jafnframt til þess að þátt-
taka í starfi frístundaheimila geti skipt
miklu máli fyrir börn því í slíku starfi gefst
þeim kostur á að leika við vini sína, þau fá
að njóta tiltekins sjálfræðis og virkja styrk-
leika sína, á annan hátt en í skólastarfi
(Kolbrún Þ. Pálsdóttir, 2012).
Nýjar hugmyndir um læsi byggjast á
því að einstaklingur læri ekki aðeins að
lesa og skrifa, heldur verði „læs" á menn-
ingu og félagsleg gildi (Þórdís Þórðar-
dóttir, 2007), geti dregið ályktanir, nýtt sér
þekkingu sína og sé fær um að tjá hug-
myndir sínar (Hafþór Guðjónsson, 2008).
Því er óformlegt nám þar sem börnum
gefst kostur á þátttöku á eigin forsendum
órofa þáttur í því að efla læsi í víðum
skilningi. Óformlegt nám á sér stað utan
og innan skólastofnana, er oft ómeðvitað
og byggist á reynslu og samspili einstak-
lings og umhverfis (Colley, Hodkinson og
Malcolm, 2002). Óformleg námsferli fela
það í sér að einstaklingum gefist tækifæri
til að velja sér viðfangsefni eftir áhuga,
og þeir taki virkan þátt í sköpun eigin
þekkingar. Þannig getur aukin áhersla á
val og sjálfræði nemenda í skólastarfi eflt
óformlegar námsleiðir þeirra og hlutdeild
í eigin námi (Kolbrún Þ. Pálsdóttir, 2012).
Með því að samþætta formlegt og óform-
legt nám opnast möguleikar á að vinna
með nýjum hætti að þekkingarsköpun og
stuðla að læsi barna á umhverfi sitt, félaga
sína og sig sjálf. í Danmörku er algengt að
frístundaráðgjafar vinni með tilteknum
börnum, eða hópi barna, á skólatíma í
húsnæði frístundaheimilis (Stanek, 2012).
Þannig er unnt að brjóta upp skóladaginn
og efla stuðning við formlegt og óform-
legt nám. Því virðast ýmsir möguleikar
felast í því að tengja saman skóla- og frí-
stundastarf og styðja þannig betur við fjöl-
tyngda nemendur, sem og aðra nemendur.
Á hinn bóginn getur það verið erfitt að
byggja upp menntastofnun sem leitast við
að vefa saman þræði formlegs og óform-
legs náms. í Svíþjóð og Danmörku er