Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 65

Hvaða eiginleika og færni þurfa góðir háskólakennarar að hafa?
einkennir góða háskólakennara og þeim
eiginleikum og færni sem þeir þurfa að
hafa.
Anderson o.fl. (2009) telja að mikilvægt
sé að skilja alla ferlana í framangreindum
sex þáttum ef við viljum efla gæði í há-
skólum. Þau halda því jafnframt fram að
ef efla á gæði í háskólum þurfi allir sem að
málinu koma þar að vera sér meðvitaðir
um hvemig efla megi nám háskólanema
á sem árangursríkastan hátt. Þau halda
því fram að slíka meðvitund sé hægt að
þróa, t.d. með fræðslu fyrir kennara, með
því að umbuna fyrir gæði háskólakennslu
og með því að efla umræðu um nám og
kennslu. Kenninguna sem kynnt er í þess-
ari grein er hægt að nota sem grunn fyrir
slíkar samræður. Áður en kenningin er
kynnt er rétt að fjalla lítillega um það hvað
átt er við með hugtakinu gæði og þá sér-
staklega hvað gæði sem umbreyting (e. qua-
lity as transformation) merkir. Þá verða
kynntar ýmsar hugmyndir sem mynda
grunninn að kenningarsmíðinni því hún
er meðal annars byggð á þeim þekkingar-
grunni sem fyrir er. Nýjungin í greininni
er fyrst og fremst fólgin í því að draga
saman í eina heild, í eina kenningu, atriði
úr mörgum rannsóknum og fræðilegum
skrifum sem talin eru einkenna góða kenn-
ara og það hvaða eiginleika og færni há-
skólakennarar þurfa að hafa til að teljast
góðir. Fyrst skulum við þó skoða hvað eru
gæði í háskólum.
Hvað eru gæði iháskólum?
Jón Torfi Jónasson og Gyða Jóhannsdóttir
ítreka mikilvægi háskóla fyrir samfélagið
og að því sé áríðandi að kennsla og nám
sé svo gott sem það á hverjum tíma getur
mögulega orðið. Þau benda þó jafnframt
á að hægt sé að skilgreina gæði út frá
mörgum sjónarhornum og það sé ekki
einfalt (Jónasson og Jóhannsdóttir, 2008).
Það er þannig erfitt að skilgreina gæði
því það er margslungið og flókið hugtak
(Andersson o.fl., 2009). í athyglisverðri
grein Gvaramadze (2008), „From quality
assurance to quality enhancement in the
European Higher Education area", heldur
hann því fram að það sem átt er við þegar
talað er um gæði í háskólum sé stöðugtferli
sem byggist ágildum, innri ferlutn og árangri.
Hann dregur fram tvö meginhugtök í
þessu samhengi, gæði sem umbreytingu (e.
quality as transformation), ferli sem snýst
um að umbreyta háskólanemum og gæða-
eflingu (e. quality as enhancement), ferli
sem felst í því að breyta háskólum til betri
vegar. Að efla gæði háskóla felst að hans
mati í stóðugri viðleitni til að ná varanlegum
árangri, sem er að mati Vlasceanu, Grun-
berg og Parlea (2004) meginábyrgð háskóla
vegna þess sjálfstæðis og frelsis sem þeir
njóta - innan ramma þeirra laga og reglna
sem um þá gilda. Háskóli er flókin stofnun
(Considine, 2006) og gæðaefling verður
fyrir markvissar aðgerðir sem miða að því
að auka gæðin og skapa gæðamenningu
innan háskólans í samræmi við stefnu og
markmið hvers háskóla (Harvey, 2004). í
umfjöllunum fræðimanna um gæðastarf
og skólaþróun í háskólum er í anda ný-
legra kenninga um stofnanabundið nám
áhersla á skólann og starfsmannahópinn
sem lærdómshóp eða lærdómssamfélag
(e. community of praxis) þar sem sam-
vinna og samstarf er í brennidepli fremur
en hæfileikar eða persónueiginleikar ein-