Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 68

Sigríður Halldórsdóttir
sjálfum sér, horfast í augu við eigin tilfinn-
ingar og að læra að takast á við erfiðar til-
finningar með sjálfsathugun og án dóm-
hörku. Kristján Kristjánsson (2006) telur að
fyrir Goleman (1995) vaki að sýna að til-
finningagreind, einkum sjálfsmeðvitund,
geti af sér samúð og að samúðin leiði til
umhyggju og kærleika. Schuck o.fl. (2008)
telja að það sé á ábyrgð kennarans að
spyrja hvað nemendur eigi að læra, í hvaða
samhengi og hver námsmarkmiðin séu.
Þau telja að háskólakennsla feli ávallt í sér
siðferðilegan þátt. Siðfræði í kennslu felst
þess vegna, að þeirra mati, í að ígrunda og
endurskoða stöðugt þær fyrirframgefnu
hugmyndir sem liggja allri kennslu að
baki. Það ætti samkvæmt Noddings (1986)
að vera markmið alls náms að þeir sem út-
skrifast úr náminu séu umhyggjusamt og
heiðarlegt fólk. Til þess að ná því verðum
við að starfa með þeim í andrúmslofti um-
hyggju, sýna umhyggju í verki, hlusta á þá
og ræða við þá. Brownlee (2004) bendir á
að kennarar, eins og allir þekkingarstarfs-
menn, þurfi að þekkja sjálfa sig.
Goleman (1995) telur að skólar leggi
mikla rækt við almenna greind eins og
hún er mæld á hefðbundnum greindar-
prófum en í hefðbundinni námskrá sé lítill
sem enginn undirbúningur fyrir lífið sjálft.
Hann leggur reyndar ekki aðeins áherslu
á tilfinningagreind heldur einnig á sam-
skiptagreind. Kristján Kristjánsson (2006)
telur að með því að leggja rækt við tilfinn-
ingagreind á heimilum, skólum og vinnu-
stöðum gætum við unnið gegn þeirri ofur-
áherslu sem hefur verið á vitræna færni (e.
cognitive skills).
Mikilvægi tengsla milli nema og kennara
Bartlett (2005) bendir á að Freire (1972)
hvatti alla kennara til að hafna „banka-
líkaninu" um kennslu þar sem kennari „á"
þekkingu og „leggur hana inn" hjá nem-
unum. Hann lagði í stað þess áherslu á
að setja fram viðfangsefni sem nemar og
kennarar sameinuðust um að leysa í gegn-
um samræður. Aðferð Freire byggist mikið
á tengingunni milli kennara og nema sem
einkennist af virðingu og velvild og tengsl-
in breyta báðum aðilum. Fyrir Freire er allt
nám byggt á samskiptum og samvinnu og
það verður til í samræðum. Þannig verður
til ný þekking. Kennarar byggja á þekk-
ingu nemanna sem fyrir er, virða sjálf-
ræði nemans en stuðla að samþættingu
nýrrar þekkingar við þá þekkingu sem
fyrir er (Bartlett, 2005). Freire (1972) lagði
einnig ríka áherslu á umhyggju og gagn-
kvæma virðingu milli kennara og nema og
á tilfinningatenginguna milli þeirra. Hann
hélt því fram að sambandið milli kenn-
ara og nema væri mikilvægara en allar
heimsins hugmyndir (Bartlett, 2005). Þess
má geta að Lundberg og Schreiner (2004)
komust að því í rannsókn sinni (N = 4.501)
að jákvætt samband háskólanema við há-
skólakennara hafði meira spásagnargildi
um námsárangur en aðrar breytur, þar á
meðal bakgrunnur nemanna. Noddings
(1988) hefur ítrekað mikilvægi siðfræði í
kennslu og einnig sem kennslufræðilegt
markmið og kallar eftir „tengslasiðfræði"
sem grundvölluð sé á umhyggju. Aðrir
hafa komist að þeirri niðurstöðu að tengsl
milli nema og kennara séu grundvöllur
árangursríkrar menntunar (Witmer, 2005).
Ramsden (2008) telur að háskólakennarar
66