Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 110

Kolbrún Þ. Pálsdóttir, Brynja Elisabeth Halldórsdóttir og Ester Helga Líneyjardóttir
skóla, en ýmis sérúrræði beina athyglinni
gjarnan að sérþörfum barnanna fremur en
styrkleikum þeirra (Delpit, 1995).
Skilningur á íslenskri tungu er for-
senda þess að efla megi menningarlæsi
nemenda og er talið að það sé „lykill að
íslensku samfélagi, íslensku skólastarfi [...]
og brúi ólíka menningarheima" (Samúel
Lefever og Inga Karlsdóttir, 2010, bls. 111).
Við máltöku íslensku sem annars máls er
mikilvægt að flag (e. input) íslensku sé
sem mest í umhverfi nemandans (Birna
Arnbjörnsdóttir, 2007). Með ílagi er átt við
aðgang nemenda að íslensku í umhverfi
sínu (Samúel Lefever og Inga Karlsdóttir,
2010). í stefnu Skóla- og frístundasviðs um
fjölmenningarlegt skóla- og frístundastarf
(Reykjavíkurborg, 2014) kemur fram að
máltaka íslensku sem annars máls er langt
ferli og æskilegt að nemendur verji a.m.k.
50% vökutíma síns í íslensku málumhverfi
til að árangur náist. Rannsóknir hafa jafn-
framt sýnt að það geti tekið eitt til tvö ár
að ná tökum á tungumáli sem nýtist í dag-
legum samskiptum, en allt að sex til sjö
ár að ná fullri færni í tungumáli skólans
(Cummins, 2000; Elín Þöll Þórðardóttir,
2007). Að læra tungumál krefst mikillar
þolinmæði, og er mikilvægt að kennarar
sýni skilning á því að stundum nota börn
eigið móðurmál sín á milli til að styrkja
hvert annað við námið (Elín Þöll Þórðar-
dóttir, 2007; Mökkönen, 2013). Rannsóknir
sýna að börn læra tungumál ekki síst með
samskiptum og virkri þátttöku í samfélagi
(Birna Arnbjörnsdóttir, 2007; Cameron,
2001; Lilja Rós Þórleifsdóttir, 2009). Því er
nauðsynlegt að beina sjónum að hinum
félagslega þætti skólastarfsins.
Félagsfærni og tengslamyndun
Börn verja stórum hluta vökutíma síns í að
hugsa um vini sína, reyna að eignast vini
eða koma í veg fyrir vinslit (Bagwell og
Schmidt, 2011). Rannsóknir sýna að börn
í skólum hafa tilhneigingu til að velja leik-
félaga sem tala sama tungumál og deila
með þeim menningarheimi (Delpit, 2012;
Tatum, 1999). í fjölmenningarlegu skóla-
starfi er því sérstaklega mikilvægt að
vinna með félagslegt umhverfi barna og
styðja góð samskipti og myndun vinasam-
banda innan skólans (Nína Magnúsdóttir,
2010; Sigurveig Kristjánsdóttir, 2010).
í barnæsku og á unglingsárum er talið
mikilvægast fyrir börn að mynda tengsl
við fjölskyldu sína, skólastofnun og vini
(Guðrún Finnsdóttir, 2010). Hirschi (1969)
hélt því fram að fjórar meginástæður þess
að einstaklingar sýndu frávikshegðun
á fullorðinsárum væru skortur á geö-
tengslum (e. attachment), skuldbindingu (e.
commitment), þdtttöku (e. involvement)
og loks viðhorfum (e. belief). Því er mikil-
vægt að finna leiðir til að efla sjálfsmynd
barna og traust og gagnkvæma virðingu í
skóla- og frístundastarfi. Tengslamyndun
misheppnast þegar einstaklingnum tekst
ekki að mynda jákvæð geðtengsl við mik-
ilvæga einstaklinga í nærumhverfi sínu.
Jákvæð geðtengsl (e. secure attachment)
eru skilgreind sem tilfinningaleg tengsl
sem einstaklingur myndar við einstakling
eða hópa og stuðla að öryggi og vellíðan
(Sampson og Laub, 1990). Niðurstöður
rannsókna hafa leitt í ljós að lendi bam í
andstreymi getur einn einstaklingur sem
trúir á það, hvetur það áfram og barnið
getur treyst á skipt sköpum (Sampson
og Laub, 2005; Werner og Smith, 2001).