Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2014, Blaðsíða 121
Viðhorf til samþættingar skóla- og frístundastarfs í fjölmenningarskóla
og fjölskyldna þeirra sýnilega innan skóla-
og frístundastarfsins, og er það í samræmi
við aðrar rannsóknir á íslensku skólastarfi
(Hanna Ragnarsdóttir og Kristín Lofts-
dóttir, 2010). Mikilvægt er að börn finni
öryggi og virðingu, þar með talið virðingu
fyrir heima- og upprunamenningu sinni í
skólanum (Banks, 2007). Því má gagnrýna
það sem fram kom í gögnunum, að börnin
hafi verið hvött til að tala ávallt íslensku í
kennslustundum og á frístundaheimilinu,
ekki síst þar sem það er bömum mikilvægt
að fá að útskýra og tala saman á sínu móð-
urmáli (Mökkönen, 2013). Gögnin sýna að
óformlegt nám átti sér stað innan skólans,
í daglegu bekkjarstarfi, í frímínútum og
í Vinafelli, og að það snýst um að börnin
tileinki sér m.a. hegðun, gildi og viðmið
sem þykja æskileg. Foreldrar sem rætt var
við töldu mikilvægt að bömunum gæfist
kostur á að taka þátt í frístundastarfinu
á skólatíma og fá að leika við vini sína.
Að sama skapi töldu þeir nauðsynlegt að
tekið væri af festu á stríðni og einelti, og
unnið úr slíkum málum í samstarfi við for-
eldra. Oft reynist erfitt fyrir erlend börn
að eignast íslenska vini. Nýlegar íslenskar
rannsóknir sýna að ástæðurnar geta verið
margvíslegar, meðal annars tungumála-
örðugleikar og menningarmunur (Nína
Magnúsdóttir, 2010; Sigurveig Kristjáns-
dóttir, 2010). Samþætting skóla- og frí-
stundastarfsins gaf því mjög góð tækifæri
til að efla markvisst félagslega þátttöku
allra barna og stuðlaði þannig að því að
efla starf með börnunum í anda fjölmenn-
ingarstefnu.
Þriðja meginniðurstaðan er sú að skýra
þarf betur hlutverk frístundaleiðbeinenda og
veita þeim öflugri faglegan stuðning. í rann-
sókninni mátti greina töluverða óvissu um
það hvers vænst væri af því starfsfólki sem
starfaði bæði sem frístundaleiðbeinendur
og stuðningsfulltrúar. Þau aðstoðuðu við
nám og kennslu á skólatíma líkt og stuðn-
ingsfulltrúar (Reykjarvíkurborg, 2006a),
en báru ábyrgð á frístundastarfinu eftir
kl. 14.30. Þessir starfsmenn störfuðu ekki
mjög sjálfstætt, heldur fylgdu tilmælum
og skipulagi sem kom frá kennurum eða
deildarstjóra. Þeir lögðu ríka áherslu á leik
og val barna í frístundastarfinu, og nutu
þess að starfa með börnunum. Sú niður-
staða er í samræmi við fyrri rannsókn á
störfum frístundaleiðbeinenda (Kolbrún
Þ. Pálsdóttir, 2014).
Mikilvægt er að hafa í huga að jafnvel frí-
stundaráðgjafar sem hafa menntun á sviði
uppeldis- og tómstundafræða geta upplif-
að það að þekking þeirra sé vanmetin inn-
an skólans þar sem áhersla er lögð á form-
legt nám (Haglund, 2004; Stanek, 2012).
Því er ekki að undra að ófaglært starfsfólk
hafi upplifað óvissu í sínu starfi þar sem
starfsheiti voru á reiki. Þróunarverkefni
um samþættingu skóla og frístunda kallar
á þjálfun þess hóps starfsfólks sem leiðir
og sinnir frístundastarfinu, meðal annars
til þess að hægt sé að gera kröfur til hans
um að leiða faglegt starf bæði á skólatíma
og á frístundaheimili. Hér er mikilvægt
að fjölga starfsfólki sem hefur menntun á
sviði tómstunda- og félagsmálafræða og/
eða uppeldisfræða (Kolbrún Þ. Pálsdóttir,
2014).
Rannsóknin benti einnig til þess að efla
mætti enn frekar vitund kennara og starfs-
fólks um gildi þess óformlega náms sem
getur átt sér stað í frístundastarfi. Skóla-
og frístundastarfið var í raun mjög að-