Fylkir - 01.05.1920, Side 44

44
útreikninga um hitagildi raforkunnar, hvernig sem hún er alifi
og hitagildi 1 kwst. er nauðsynlega óbreytanlegt. Hins vegar ge*'
ur hitunargildi raforkuofna verió mismunandi, fra 90 — 98%,
afnot vatnsorkunnar eru yfirleitt nauðsynlega nokkru minni vegi13
eyðslu í leiðslur og vélar. Er því sjaldan talið, að yfir 90% ork-
unnar komi að notum sem rafmagn, þó leiðslan sé örstutt, t,e
yíir 80°/o, ef leiðslan er svo nokkrum tugum km. skiftir. — Við
Rjúkanfoss í Noregi tapast um 20% orkunnar á 110 km. veg>>
sbr. nefndarálit fossanefndarinnar. — Rar af leiðandi má ekk*
telja á, að meira en 80% orkunnar komi að notuai, ef vegalengd'
in er yfir 50 km. Auðvitað fer þétta eftir því, hvað há spennaH
er og hve góðar leiðslurnar eru; og verður ekki út í Þa^
farið hér.
Ofangreindar uppgötvanir hugvitsmanna, rannsóknir vísinda-
manna og framkvæmdir starfsmanna, hafa gefið mannkyninu nýd
vopn til að, eigi að eins sigra kuldann og myrkrið, heldur einrt'
ig til að temja jötunafl vinda, vatna og elda, og láta þá þjðf13
sér, ef það kann með vopnið að fara. Merkilegt, að íslendingar’
sem einna mest þurfa þessa vopns við í stríðinu íyrir tilveru
, sinni, hafa verið svo seinir til að afla sér nægrar þekkingar 3
því og að útvega það hjá völundum erlendra þjóða. Peir, sem hafa
lært að nota og að smíða rafmagnsvélar eða áhöld, hafa fæsíir
vitjað föðurlandsins tii að færa því þessa gjöf vísindanna
hugvitsins; og hins vegar hafa þeir íslendingar, sem áttu orkU'
vötn, ekki geymt þau eins og fjársjóð, sem gæfi þeim og Þeirl3
Ijós, hita og líf, heldur hafa leigt þau uin óratíma fyrir lítið sen1
ekkert, eða selt þau úr hendi sér bröskurum og fjárglæframön11'
um til umráða og eigna. Alt eða mest alt starf íslendinga lllT1
25 síðustu ár snertandi fossakaup og leigu, segir fossanefnd1*1
sjálf, hefur stefnt að því, að koma vatnsréttindum helztu orku-
vatna íslands í hendur útlendinga (bls. XXVli meiri hluta nefnc1'
arinnar); og árangurinn er orðinn sá, að af 4 mill. nýtilegra hesf'
orka, eru h. u. b. 2340000 ho., þ. e. næstum 3ls allrar orkun'1'
ar, annaðhvort leigt eða selt útlendum auðfélögum i hendur (sbr'