Fylkir - 01.05.1920, Síða 45

45
80). Einn nefndarmanna, Guðm. Eggerz, telur nýtilega vatns-
0rku íslands að eins 2xh mill. hestorku (bls. 42), en Sv. Ólafs-
syni reiknast svo til, að vatnsorkan nemi rúmlega 3>/2 mill. hest-
a^a> ætlandi árlega úrkomu 800 millimetra, og úrkomusvæði há-
endisins 52 þús. ferrastir, en meðal fallhæð 200 m. (bls. 67).
^uðvitað er meðálhæð hálendis íslands a. m. k. tvöfalt hærri,
n*- 400 m. (Thoroddsen telur hana 600 m.); en þess ber að
8®ta, að einungis lítill hluti þess vatns, sem fellur til sjávar, er
Uothajfur. Líklega geymir ísland þó 3 — 4 mill. hestorka af not-
laefu vatnsafli. En þó að ísland geymi segjum 3V2 — 4 mill. hest-
°rl<ur nýtilegra vatnsfalla, þá er helzt til miklu sóað eða afsalað
j^ndum í hendur, þar sem 5 stærstu vatnsföll landsins, nl.
jórsá, Hvítá í Árnessýslu, Jökulsá á FjöllUm, Laxá og Skjálf-
atldaf|jót, hafa verið leigusamningum og kaupsölum við útlend-
bundin og það fyrir hlægilega lágt verð, á h. u. b. 20 au.
•°rkan; því þótt 1 mill. til 2 mili. hestorkur séu enn óseldar og
°le'gðar, þá eru það mest smáár eða straumlítil vatnsföll, eins
Héraðsvötnin, Eyafjarðará, Hörgá, Lagarfljót o. s. frv.; og
j örðugri og tiltölulega kostnaðarsamari að virkja, heldur en
aHiTiiklu vötnin.
Álþingismanni Sv. Ó. virðist afhending vatnsréttindanna ekki
Vera neitt sérlegt áhyggjueíni, né að hún baki alþýðu neitt óbæt-
anlegt tjón, »því að enn höfum vér, íslendingar, f öllum hönd-
ntl1 við félög þessi, ef eigi eru svik í tafli höfð.« Já, ef! En mig
jj\runar, að svik muni fylgja lævísi og lymsku. Höf. segir, að
lr,da megi »sérleyfi til þessara fossakaupenda hverju því skil-
rói, sem alþingi sýnist.« í öðru lagi hafi ríkið rétt til að lög-
n.etT|a hvert aflvatn, sem vera skal, í sínar þarfir eða almennings,
’l^fnt þau seldu sem hin« (sjá bls. 69 sama).
. ef kaupandi eða leigjandi kýs að geyma vatnsréttindin
°n°tuð leigutímann út, segjum 100 ár eða meir, hvaða skilyrði
^etur alþingi þá sett? Það getur að vísu lagt á skatta með nýrri
Á’Sgjöf, en getur það neytt sterkrík útlend félög til að borga
nn skatt, eða að gefa upp réttindi sín? Sama er að segja, þó