Fylkir - 01.05.1920, Side 136

136
þar til þau eru fullþroska. Hins vegar er rit þetta óneitanlega skarpt og furðo
vel ritað, einkuni þar sem höf. bendir á ýmsa alt of almenna ósiði hér a
landi og andvaraleysi prestanna. T. d. var greinin »Viðvörun«, sem birtíst
síðastl. haust, vel rituð og tímabær. Vonandi, að kennimenn kirkjunnar ha*‘
mannskap til að gefa út svo vel ritað trúfræðisrit, að útlendir, þó skólagengnif
menn, geri það ekki betur né þurfi að koma frá útlöndum til að kenna oss
að rita. Annars á Oook þakkir skilið fyrir áminningar sínar og viðvaraniö
svo einnig Hjálpræðisherinn fyrir starfsemi sína og hjálp meðal margra hér'
bæ og víðar til að varast áfengi og ofnautn.
Tveir merkir menn koma mér enn í hug, sem hérlend blöð hafa minst #
síðastliðið ár og þetta. Annar er fræðimaðurinn Einsteinn, Oyðingur nokkof>
sem kent hefur á Berrlín háskólanum í vetur, og dregið talsvert athygli að
sér fyrir kenningar þær, að frumsetningar viðtekinna raunvísinda séu ekki al-
veg ábyggilegar; alt þurfi að endurskoðast og endurbætaat eða breytast,
d. þyngdarlögmál Newtons, ljósfræði Fresnels o. s. írv. Þessi árás á reyosh1"
vísindin svokölluðu gætu verið jafn hættuleg fyrir ístöðulitla, eins og áráslf
Bolsivikka og gereyðenda á þjóðfélags skipun mannkynsins. Hún reynir
minsta kosti á mátt skynseminnar og dómgreindarinnar, en flestir heilv'*f
menn munu, þó ólærðir séu, vita, að alheimurinn getur ekki fremur en Þe,r
sjálfir verið lagalaus og alveg vitlaus eða til kominn af eintómri hendingO’
svo að, þó þékking Newtons og annara ágætra vísindamanna nái skamt
kenningar raunvísindanna séu ekki óaðfinnanlegar, þá eru þau þó vissOs
leiðarvísirinn til að þekkja lög alheimsins, og sigurvinningar vísindanna efU
alt of margir til þess, að við eigum að tapa trú á þeim eða hætta að ryðja
oss brautir tii hærri og fullkomnari þekkingar, eða lítilsvirða það, se,tl
beztu brautryðjendur hafa þegar gert. (
Hinn maðurinn er Georg Brandes, hinn alþekti rithöfundur. Útlegging a
ritgerð eftir hann birtist í síðasta hefti »lðunnar«, undir fyrirsögninni »Fa’s
ur friður«. Oreinin er kjarnyrt og prýðilega samin. Höf. segir, að sé hinO'O
ósvífnu og ranglátu kröfum Bandamanna haldið til streitu (greinin er rituð 1
apríl f. á.), þá verði hinn svonefndi friður ekki langlifur; ámælir Bandamöno
um fyrir að hafa vanrækt, að útbýta matvælum meðal hinna sigruðu I”1
velda, og eins fyrir landafíkn þeirra, en telur þó rétt vera, að gefa FrökknO1
EIsass-Lothringen sökum harðýðgi og harðstjórnar Vilhjálms keisara. öet
þess þó um leið, að undir stjórn Þjóðverja hafi það samt svo margfaldle»
auðgast, að það eitt mundi bæta Frökkum allan stríðskostnað sinn að fu' ’
án nokkurra meiri landvinninga. Hann segir meðal annars: ,
»Stjórnmálamenn landa þeirra, sem borið hafa sigur úr býtum í styfj°*
inni, telja það auðvitað mál, að tækifærið skuli nú notað með öllu hugsat’.
legu móti til þess að koma í veg fyrir hættu þá, sem heimsfriðnum g
verið búin við það, að hið sigraða Þýzkaland hæfi nýjan ófrið. Þeir hafa P
J