Óðinn - 01.01.1936, Page 15

Ó Ð;1 N N
15
Suo liðu ár — ein 8 eða 10 —, að aldrei og hvergi
heyrðist hann nefndur á nafn, þangað til honum alt
í einu skaut upp hjer heima, eins og segir í upphafi
máls, langflestum að óvörum. Kemur hann þá beina
leið eða rakleiðis frá Ameríku sem tvígildur læknir,
aðallega sem »hómópati«, en einnig að nokkru leyti
sem »allópati«. Hafði hann þá, á einhvern hátt, lært
og stundað lækningar þar vestra öll árin, sem hann
var þar. En þá kallaði heimþráin »aftur hingað heim*
— og heim var hann nú kominn einhvern veginn og
áður en nokkurn varði — heim til fósturforeldranna
að Herríðarhóli. Þóttu þetta allmikil tíðindi og var
tíðrætt um.
Mun fóstra hans hafa þótt all-vænt og mikilsvert
um hann þannig heim kominn aftur, sem marka mátti
af því, að þegar eftir heimkomu Ameríkufarans gerði
hann nokkuð að því, að ríða út með honum og kynna
hann vinum og kunningjum, og var jeg einn af þeim,
sem þannig fjekk fyrst að sjá þennan mann.
Maðurinn var í meðallagi hár og heldur grannur í
vexti, liðlegur og snotur á velli. I andliti var hann
þá fremur toginleitur, mikið og gott enni, augun grá-
leit, opin og athugul, nefið ívið bogið, mikið yfirskegg
og sló gulum lit á, og höfuðhár líkt. Var andlitið
greindarlegt, en drættir í kring um augu og munn
breytilegir og báru vott um sambland af gletni og alvöru.
I framgöngu var hann hæglátur og prúður, fámáll
og fremur lágmæltur og fyrirferðarlítill, einkum í marg-
menni, en ræðinn og reifur í fámenni, og einkum í
tvímenni, og gat þá haft næsta hátt á köflum; fór það
eftir umtalsefni, sem oft var gamansamt og kátlegt,
en einatt lika alvarlegt, allra helst þó, ef við annan
mann var, í góðu tómi. Var þá oft einna helst hugsað
og rætt um rök og ráðgátur mannlífsins og tilver-
unnar, sótt og varið, þótt aldrei yrði útkljáð eða fulln-
aðardómur dæmdur. A sá, er þetta ritar, ótal margra
slíkra samræðustunda við þennan mann að minnast,
bæði fyr og síðar, og seint og snemma sólarhrings,
flest árin, sem liðin eru frá heimkomu þessa Ameríku-
fara, og telur sig hafa haft margvíslega gott af þeim
stundum.
Þá er að hverfa aftur að því, er sagt var um heim-
komu Ameríkufarans að Herríðarhóli. Hann sat þar
ekki lengi kyr eða fastur hjá fósturforeldrum sínum,
hafði annað og meira og betra »í kollinum*. Þá var
brúin nýlega komin yfir Þjórsá hjá Þjótanda, og alfara-
leið lögð að henni og frá, austur og vestur um sýslur
allar, frá Reykjavík og til Rangárvalla o. s. frv.
Austan við Þjórsá, rjett hjá brúnni, og fast við þjóð-
veginn, er allstórt holt, flatvaxið að ofan, með vall-
lendis blettum hingað og þangað uppi, en valllendis-
ræmum í brekkum allra hliða, en að öðru leyti er
það hrjóstrugt og ósljett grámosaholt. En fallegt er
þarna uppi. Sést þaðan út yfir nær alla Arnessýslu
og mikinn hluta Rangárvallasýslu, nokkuð af Þjórsá
og Hvítá og í sjó fram, og mestalt á landi innan
fjallahringsins mikla um áðurnefndar sýslur.
Suðvestast uppi á þessu holti reisir Ameríkufarinn
heimkomni sjer bráðlega tjald og býr þar um sig og
sitt, sem ekki var þá mikið fyrirferðar: að eins eitt-
hvað af rúmfötum, hitunartækjum, bókum og meðala-
birgðum. Og þarna og þannig hefst hann við heilt
sumar eða vel það, aleinn um nætur og daga. En
þarna heimsóttu hann þó margir, kunningjar og aðrir,
sumir af forvitni, aðrir sjer og honum til skemtunar,
en flestir bráðlega í lækningaerindum, því að brátt
fór orð af lækningaviti og lækningahepni hans. Meðal
þeirra var líka einu sinni, sem oftar, sá, er þetta ritar,
og þakkar þessum lækni, Guði næst, líf tveggja smá-
barna sinna, enda fór og sjerstakt orð af honum fyrir
nærfærni og lánsemi við lækningar barna. En hjer
hafðist hann fleira að en þetta. Hann fór, hve nær
sem höndum komst undir, að róta þarna til, með
skóflu og ljá, í kring um tjaldið sitt og þar á meðal
fyrir ofurlitlum húsgrunni. Og ef rjett er munað, mun
það litla hús hafa verið komið upp, a. m. k. að utan,
nálægt byrjun næsta vetrar. í því húsi voru þó víst
4 herbergi, en flest heldur smá. Mikið eða langmest
að þessu verki vann hann sjálfur og einn, og hvað
innviðu herbergja snerti, var vafalaust »tjaldað því,
sem til var«, en þó eigi skilið við, fyr en alt var
snoturt og viðværilegt.
I þessu húsi hafðist hann einn við allan veturinn
næsta, nema hvað fjöldi manns heimsótti hann, og
margur þáði hjá honum gistingu, þarna fast við þjóð-
leiðina, og gistingunni fylgdi þá allur sá beini, sem
einbúanum var unt að veita.
En er hjer var komið, fór einsetumanninn að dreyma
um, að »það væri ekki gott, að maðurinn væri ein-
samalU, og þá að líta eitthvað í kring um sig í því efni,
enda líka eitthvað á það mintur af kunningjum sum-
um, og ef til vill einnig fengið bendingar nokkrar í
eina eða aðra áttina. En hvað sem um það var, þá
leið eigi á löngu, áður en hann hætti að vera »ein-
samalU og kvæntist ungri og efnilegri stúlku. Leið
þá og ekki heldur á löngu, áður en hann færðist í
aukana og tók nú enn meir að róta til í holtinu sínu,
umhverfis »íbúðarhúsið« sitt. Norðan og vestan til
' við húsið hallar holtinu aflíðandi til suðvesturs, niður
að þjóðveginum. Þetta svæði girti hann garði og gadda-