Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 20

20
Ó Ð I N N
fýsilegt. Þá bauðst Páll til; sagðist ekki geta hugsað
til, að börnin yrðu tekin frá móðurinni og sett niður.
Þessu boði var tekið fegins hendi og fór hann að Iðu
vorið 1904, og veitti búinu forstöðu með ekkjunni
(Quðrúnu Markúsdóttur) til vorsins 1913. Þá voru
börnin uppkomin öll, og fluttist þá ekkjan með þeim
austur í átthaga sína. Páll vann kauplaust öll árin, og
gaf af sínu fje til styrktar að auki, eftir þörfum, svo
að stóru nam«.
Þar sem Páll var alveg einstakur reglumaður í
hvívetna, neytti hvorki víns nje tóbaks og var frá-
munalega sparneytinn, græddist honum nokkurt fje á
verkstjórnarárum sínum. Styrkti hann að vísu systur
sína, Sigríði, mjög miklð; kom meðal annars upp húsi
handa henni í Reykjavík (Klapparstíg 10). Seldi hann
húsið og gaf um það ieyti allar eigur sínar í tvo
opinbera sjóði, undir stjórn Stjórnarráðsins. Annar
var að stofninum til 6000 kr., og heitir: Samgöngu-
bótasjóður Páls Jónssonar, og er ætlaður til styrktar
vegabótum. Var hann í árslok 1933 orðinn kr. 18253,47-
Hinn sjóðurinn var upphaflega kr. 1400,00, og var
ætlaður til styrktar ekkjunni frá Iðu, ef hún yrði þurf-
andi. Mun og Sigríður, systir Páls, hafa notið hans.
Sá sjóður var í árslok 1933 kr. 864,59. Enn tók Páll
þátt í sjóðsstofnun með Birni bónda í Grafarholti.
Þegar Páll fer frá Iðu, virðist honum þrent fyrir
hendi: a) að vinna sjálfum sjer, b) að vinna einhverri
nauðstaddri ekkju á nýjau leik, c) að gerast próventu-
maður hjá einhverjum bónda með þeim hætti, að
vinna honum eftir megni, en áskilja sjer í staðinn
kr. 100,00 á ári til ekkjunnar á Iðu, meðan hún þyrfti
þeirra með, og sjálfum sjer kr. 30,00 á ári til sjer-
stakra þarfa. Kaus hann helst síðasta kostinn, og stóð
til, að hann rjeðist hjá Birni í Grafarholti, en eigi
varð það úr, heldur fluttist hann að Lækjamóti í
Víðidal til Margrjetar húsfreyju, en eftir lát hennar,
1917, að Holtastöðum í Langadal, til Guðríðar dóttur
hennar og jónatans ]. Líndals manns hennar. Og
þar dvelur hann síðan.
Þótt 30 kr. á ári myndu ekki endasí mörgum til
mikils, hefur Páll þó getað miðlað talsverðu hin síðari
ár. Þannig gaf hann eftir ófriðinn mikla kr. 100,00
til styrktar börnum í Austurríki og kr. 70,00 til Skaft-
fellinga eftir Kötlugosið, um kr. 30,00 tvisvar til fá-
tækra bænda, og smáupphæðir iðulega um jólin til
fátækra barna. Þannig má sá mikið, er vill, og sann-
ast hjer, sem oftar, að hinn fátæki gefur oft mest.
Páll hefur unnið flest algeng störf á Holtastöðum
fram á þennan dag. Hann var þar og lengst af ferju-
maður og aukapóstur upp á Laxárdal. Er ráðvendni
hans viðbrugðið í þeim sökum. T. d. var hann ætíð
ófáanlegur til að taka ófrímerkt brjef eða nokkurn
hlut burðargjaldslaust af nokkrum á Holtastöðum, er
hann fór póstferðir, enda þótt hann væri hjú ]óna-
tans og færi ferðirnar að sjálfsögðu á hans ábyrgð.
Og ekki ferjaði hann svo hund yfir ána, að hann
gerði þess ekki grein. — Enn skal ein saga sögð af
grandvarleik hans, eftir sögn sjera Magnúsar Helga-
sonar: »Þegar Páll var á Iðu, skrifaði hann einu sinni
brjef til kunningja síns í Ameríku og sendi að Skál-
holti í leið fyrir póstinn. Daginn eftir kom Páll upp
að Skálholti, til þess að rífa upp brjefið og leiðrjetta
nokkuð í því. Hann hafði getið þess í brjefinu, hve
oft hefði verið messað í Skálholti síðasta ár, jeg man
ekki, hvort það var 5 eða 6 sinnum; en eftir að hann
hafði sent brjefið, komst hann að raun um, að mess-
urnar höfðu orðið einni fleiri, en hann skrifaði. Slíkri
missögn vildi Páll ekki gera sig sekan í, og fór þegar
á eftir brjefinu, til að leiðrjetta þetta«.
Páll hefur nú um mörg ár verið meðhjálpari í
Holtastaðakirkju og rækt það starf af sömu alúð sem
hinir fornu leikmenn, er vönduðu jafnt hið minsta
sem hið mesta í guðshúsinu, minnugur þess að Guð
sjer alt jafnt.
— Þannig er saga Páls ]ónssonar á Holtastöðum.
]eg veit, að hann hefur ekki fengið neina opinbera
viðurkenningu, þó að hann hafi unnið ríkinu eins vel og
dyggilega og raun ber vitni. Því að slíkir menn eru salt
þjóðfjelagsins. ]eg veit að gatan hans er að gróa upp,
þó að hann sje jafnvel ekki enn kominn í áfanga. En
jeg veit líka, að það eru blóm í sporum hans. Og af
því að hann hefur þvegið fætur annara, veit jeg, að
hann á síðar von mikils fagnaðar.
]eg hugsa alt af til hans með aðdáun. Vel sje þeim,
er kvitlar eins vel reikningana hjerna megin og er
jafnríkur af því, sem hann hefur gefið, og hefur svo
hreinan skjöld í hvívetna.
Guð gefi honum góða heimför.
Gunnar Árnason
frá Skútustööum.
Ljóðmæli sjera Matthíasar Jochumssonar
eru nú að koma út í heildarútgáfu, á kostnað
Magnúsar Matthíassonar heildsala, sonar skáldsins.
— Munu þau verða fullprentuð fyrir næstu jól. —