Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 29

Ó Ð I N N
29
Lögbrot tungu vorrar.
Sjerhver þjóðrækinn maður ælti að unna tungu
feðra sinna og fósturfoldar. Því fer og betur, að
flestir eru þeir um heim allan, sem leggja alúð á að
rækja vel þá skyldu. Tungan er fjöregg hverrar þjóðar.
Hún er það lífsafl, sem skipar mönnum í sjerstæð
þjóðfjelög og gefur þeim tilverurjett. Tungan ein ætti
að ráða merkjum þjóða á meðal. Þau landamerki eru
eðlilegust og rjettust. Tungan er því heilagur vernd-
argripur, sverð og skjöldur hverri þeirri þjóð, sem
vopn kann að meta, og því fegurri og fullkomnari
sem tungan er,því betur ætti að gæta hennar og geyma.
Einnig vjer Frónbúar eigum tungu, og höfum
skyldur að rækja gagnvart henni. Ef ókunnur maður
legði fyrir oss þessa spurningu: Hvað er það, sem
fremur öðru hefur vakið athygli erlendra þjóða á
yður Islendingum og gert yður fræga?, myndum vjer
þá eigi allir hiklaust svara: Það er tungan, sem vjer
höfum varðveitt í frek 1000 ár þannig, að hún er
nær því óbreytt enn, og hin bókmentaauðgu lista-
verk, sem á hana hafa verið rituð fyr og síðar.
Að vísu er ljómi þeirra og sólroð mest og skýrast
yfir hátindum hinnar svokölluðu fornsagnaaldar.
A síðari tímum hafa og þeir verið uppi á landi
voru, sem hafið hafa tunguna til nýs vegs og frama.
Þótt margra mætti geta, nefni jeg að eins hjer þá
Sveinbjörn skólastjóra Egilsson og jónas skáld Hall-
grímsson. I ritverkum sínum sýndu þeir svo mikla
vandvirkni, orðsnild og málfegurð, að þau hafa verið
síðan öllum þeim, sem rita, líkt og blossandi, lýsandi
viti fram á þennan dag. Jónas unni móðurmáli sínu
jafnheitt og ungmenni ástmey, »sem elska saklaus
hrífur fyrsta sinn«. Hann kveður funheit ástaljóð til
tungu sinnar, sem uppi munu og lesin með aðdáun,
meðan Island er bygt. Ber erindi þetta, ásamt fleir-
um. órækan vott um það, að íslensk tunga hefur
heillað hann og hrifið. Hún hefur veitt honum unað,
algleymi og alsælu:
Ástkæra, ylhýra málið Móðurmálið mitt góða,
og allri rödd fegra! hið mjúka og ríka,
blíð sem að barni kvað móðir orð áttu enn eins og forðum
á brjósti svanhvítu. mjer yndið að veita.
Skáldjöfurinn Einar Benediktsson lýsir og fagur-
lega móðurmáli voru í hinu ódauðlega Aldamóta-
kvæði sínu. Hann kann að meta kraft og fegurð þess,
og hann á sjálfur næga málsnild og andagift til að
færa sönnur á mál sitt. Þannig kveður hann:
Land vort, það á eldforna lifandi tungu,
hjer lifi það gamla í þeim ungu.
Sá veglegi arfur hvers íslendings þarf
að ávaxtast gegnum vort líf og vort starf,
sem sterkasti þáttur alls þjóðarbandsins
við þrautirnar stríðu og Hfskjörin blíð.
Lát fyllast hljóm þeirra fornu strengja,
lát frumstofninn haldast, en nýtt þó tengja
við kjarnann, sem stóðst, svo að kyn vort ei hvarf
sem korn eitt í hafi sandsins.
Fegurra mál á ei veröldin víð
nje varðveitt betur á raunanna tíð;
og þrátt fyrir tískur og Ienskur og lýskur
það lifa skal ómengað fyr og sið.
Án þess týnast einkenni og þjóðerni mannsins,
án þess glafast metnaður landsins.
Þannig lítur skáldið, spekingurinn og föðurlands-
vinurinn þjóðkunni Einar Benediktsson á þetta mál
og það með rjettu. Engin þjóð heimsins á fegurra
og fullkomnara mál en vjer Islendingar, og jeg hygg
tæpast jafnfagurt og þróttmikið, ljóst og tiginmann-
legt. A gullöld tungu vorrar voru einnig á hana rituð
þau listaverk, sem flestar menningarþjóðir heimsins,
stórar jafnt sem smáar, hafa dáð og undrað og jafn-
vel reynt að helga sjer. Svo var þetta um Eddu-
kviðurnar. Fjöldi Norðurálfuþjóða taldi þær sína eign.
Um þetta varð hörð deila, líkt og um það, hvar
Hómer skáld hefði fæðst. Sjö borgir sentu. Hver
þeirra taldi Hómer fæddan hjá sjer (sbr.: Sept(em)
urbes certant = sjö borgir deila o. s. frv.).
Vjer sjáum því, að það er tungan, sem mest og
best hefur haldið þjóð vorri uppi. Úr henni ófu fyrr-
Hjer er til þess stund og staður.
Stöðvum deilur. Sjerhver maður
heyra mátti drottins dóm
dynja í þessum hvella róm.
Sagt hefur okkur sannleikann
sá, er landinu heitast ann.
Nú semji allir flokkar frið
foringjans mikla leiði við.
Síðan taka sáttir menn
að syngja gömlu frelsisljóðin.
Jón hefur sætt þá. Samhent þjóðin
foringja sínum fylgir enn.
Þ. G.
®