Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 55

Ó Ð I N N
55
gaman að heyra og sjá, hvernig hann leit á samtíðar-
menn sína í æsku.
Jeg þekti hann að eins 5 síðustu árin, sem hann
lifði, en jafnvel þá bjó hann enn yfir slíkum hæfi-
leikum, að unun gat verið á að horfa. — Var sá
eiginleiki einn af mörgum, sem hann var gæddur, því
að hann var fjölhæfur mjög. Auk skemtilegra gáfna
hafði hann fengið staðgóða mentun, sem hann var
svo stöðugt að bæta við, til æfiloka. Hann var minn-
ugur vel, enda fróður um margt. Tungumálamaður
hygg jeg að hann hafi verið ágætur að upplagi, og
mun þó franskan hafa látið honum best, enda fjekk
hann snemma æfing í að tala það mál, við þá mörgu
sjómenn, er komu með frakkneskum skútum á hverju
sumri til Patreksfjarðar. Sýnir það einnig, hvert álit
hann hafði meðal ráðandi manna frakkneskra, að
hann var gerður frakkneskur »konsular-agentc fyrir
Vestfirði 3. maí 1911. Var því oft gestkvæmt í húsi
hans af Frökkum, meðan hinar mörgu frakknesku skútur
gengu hjer við land. Síðar sæmdi Frakklands-stjórn
hann frakkneskri orðu, Officier l’academie.
IV.
Arið 1914 er merkisár í sögu Patreksfjarðar. Eins
og fyr er sagt, keypti Ólafur Jóhannesson Vatneyrar-
verslun og mikið af Vatneyrinni, með húsum og mann-
virkjum, tilheyrandi útgerðarstöðinni, það ár.
Utgerðin á Vatneyri var þá ekki nema svipur hjá
sjón, miðað við það, sem nú er. Nú mun hún vera
eitt fullkomnasta útgerðarpláss landsins, og alt er það,
að heita má, fyrir tilverknað Ólafs Jóhannessonar, og
nú í seinni tíð sona hans.
I tíð »Miljóna-fjelagsins« (A/S P. J. Thorsteinsson
& Co.) voru all-mörg skip (kútterar) gerð út á hand-
færaveiðar frá Vatneyri. Þegar Ólafur keypti, fækk-
aði þeim að mun. Gerði hann þessi skip út: »Diddó«,
»01evette«, »Smyril« og »Þröst«. Hætti »Þröstur«
að ganga 1935, en þrjú hin fyrnefndu laust fyrir 1930.
Meðan skak-skipaútgerðin var sem mest á Vatneyri,
í tíð »Miljóna-fjelagsins«, var óhjákvæmilegt að láta
gera bryggju þar, og var hún bygð árið 1908. Var
það að vísu hafskipabryggja, en ekki nema vísir til
þeirrar bryggju, er nú stendur þar.
Það leið ekki á Iöngu, er Ólafur hafði keypt Vatn-
eyrina, að ýmsir fóru að gefa staðnum meiri gaum
en áður. Sjálfan dreymdi hann stóra drauma um frarh-
tíðina á Vatneyri. Hann var ávalt bjartsýnn, en hann
var framsýnn um leið. Og draumarnir rættust, eftir
því sem árin liðu og efni jukust.
Það var fyrst eftir að hann var orðinn eigandi
Vatneyrar, að nokkrar líkur fóru að verða til þess,
að sú ósk hans rættist, er hann á fyrsta hjúskaparári
sínu ljet í ljós við konu sína, er þau, sumarkvöld eitt,
sátu uppi í hlíðinni, ofanvert við vatnið, er eyrin dregur
nafn af, og horfðu yfir eyrina og fjörðinn, silfur-
speglandi og fagran. Þegar þau höfðu setið þar um
stund og horft í þögulli hrifning, í kyrð kvöldsins,
yfir eyrina fögru, hið lítt numda land, rauf hann alt
í einu þögnina og mælii: »Hjer vildi jeg lifa og hjer
vildi jeg deyja«.
Það voru litlar líkur til þess þá, 1896, að þessi ósk
hans gæti nokkurn tíma ræst, í þeim skilningi, sem
hann meinti.
Þau hjón, Ólafur og frú Auróra, byrjuðu búskap
sinn með tvær hendur tómar. Og vart mun hin unga
kona þá hafa vogað að gera sjer svo djarfar vonir,
að þessi ósk manns hennar yrði nokkru sinni að veru-
leika, og síst slíkum, sem raun hefur síðan á orðið.
Efnin voru engin, til að byrja með, eins og jeg sagði,
en því einlægari vilji og áræði til atorku og dáða.
Og frá því fyrsta var hin hulda hönd gæfudísanna
þeim hliðholl. — Lánið var með t hverju því verki,
er Ólafur kom nærri. Og af persónulegri viðkvnningu
við hann veit jeg það, að hann þakkaði aldrei sjálf-
um sjer sitt mikla lán og gengi. Hann vissí, og viður-
kendi jafnan, að það hvíldi í höndum æðra valds.
Hann var sjerlega trúhneigður maður og einlægur
vinur kirkju og kristindóms. Við áttum oft tal saman
um trúmál, og var ánægjulegt að ræða þau málefni
víð hann. Það var ósjaldan, eftir að leiðir okkar lágu
saman, að jeg heyrði hann segja, þegar eitthvað krepti
sjerstaklega að: »Það raknar úr þessu von bráðar,
og betur en áhorfist. Jeg hef beðið um það, og jeg
trúi því. Drottinn minn hefur alt af hjálpað mjer,
þegar mest hefur reynt á. Og hann mun einnig gera
það nú«. — Slík var trú hans, og í samræmi við hana
virtist mjer hann breyta.
Það var mikið verk að vinna á Vatneyri fyrir á-
hugasaman mann og framsýnan, en það var Ólafur
hvorttveggja. Tók hann nú þegar að byggja fleiri hús,
tilheyrandi útgerðinni, stækka fiskreitana, leggja járn-
brautarspor um þá og fullkomna útgerðarstöðina á
einn og annan hátt. En stærsta framfarasporið fyrir
Vatneyri og kauptúnið Patreksfjörð er stigið, þegar
hann byrjar á togara-útgerð. I nóv. 1925 kaupir hann
togarann »Glað«, sem hann skírði upp og kallaði
»Leikni«, og gerði hann út í 6 ár, þar til togarinn
strandaði 21. nóv. 1931. Liðu nú fjórir mánuðir svo
að enginn togari gekk frá Vatneyri. En í marsm.
1932 kaupir Ólafur togarann »Gylfa« og í sept. sama