Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1888, Page 48

48
útlendum bögumælum og dönskuslettum, sem vóru
svo tíðar á 18. öldinni og fram eptir þessari öld.
Brjef hans til Gríms Jónssonar bera órækan vott
um þetta. Ef hann finnur einhvern dönskublend-
ing í brjefum Gríms til sín, þá vandar hann um
það við Grím, og biður hann líka að leiðrjetta hjá
sjer á sama hátt aptur á móti. Hann talar um,
hversu skaðlegt það sje fyrir málið, að engar
kennslubækur sjeu til á íslenzku í sögu, landafræði
nje öðrum vísindum, því að vegna þess venjist ung-
lingar á að hugsa á útlendu máli, og hvetur Grím
til að bæta úr þessari þörf1. Hann var í þessu
meiri þjóðernismaður en nokkur samtíða íslend-
ingur. Hann var óþreytandi að hvetja hina íslenzku
vini sína til bóklegra starfa, eins og jeg hefi áður
tekið fram. Hversu mörgum frækornum hann sáði
i hjörtu íslenzkra manna þau árin, sem hann ferð-
aðist hjer um, veit enginn. En hitt er víst, að hann
kenndi Islendingum með málfræðisritum sínum að
skilja og rita rjett sína eigin tungu. Allir sem
vildu læra íslenzku til nokkurrar hlítar urðu að setj-
ast til fóta hans og læra af ritum hans, og það
verða menn að gjöra enn þann dag í dag. Svein-
björn Egilsson og Hallgrímur Scheving hafa lært
af þessum ritum, og þau hafa einnig haft áhrif á þá
kynslóð, sem kom á eptir Rask. Fjölnishreyfingin
á að miklu leyti rót sína að rekja til Rasks. J>að
er margt skylt með Fjölnismönnum og honum. Á-
hugi þeirra á viðreisn málsins og bókmentanna er
hinn sami og Rasks, og rjettritunarnýmælin, sem
Fjölnir kom með, eru beinlínis sprottin frá honum,
þó að Fjölnir færi miklu lengra í þessu efni en
1) Merkileg er einnig í þessu tilliti athugagrein Kasks við
boðsbrjef hans til íslendinga um að stofna bókmentafjelagið,
Minningarrit bókmentafjelagsins bls. 58. .
t