Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1952, Side 185

SÍRA JÓN MATTHÍASSON SÆNSKI
185
um og hafði að geyma dagskrá tíða, þá er gilti um biskupsdæmið samkvæmt orðubók
þess. Slíkt almanak hefur vafalaust verið framan við Breviarium Holense.
Menn hafa lagt það nokkuð í vana sinn, að því er virÖist að ósekju, að rengja Jón
úr Grunnavík um eitt og annað, bæði í tíma og ótíma. Ummæli hans um Breviarium
hafa líka verið rengd, en þar eð hann er eina heimildin um þá bók, er ekki nema um
tvennt að velja, að taka þau í öllu verulegu eins og þau eru, nema annað reynist réttara,
eða hafna þeim með öllu. Hitt að hafna sumu, en öðru ekki, og „leiðrétta“ sumt að eigin
geðþótta væri ekki ólíkt því sem menn færu að semja heimildir sínar sjálfir, og yrðu
sagnfræðiiðkanir með þeim hætti grunsamlega skyldar skáldskap.
Árið 1913 eða 1914 fann bókavörður einn í konunglega bókasafninu í Stokkhólmi
tvö prentuð blöð úr tíöabók í spjöldunum á íslenzku handriti, sem safnið hafði átt
í nokkrar aldir. Yfirbókavörðurinn, Isak Collijn, reyndi svo að komast fyrir það, úr
hvaða tíðabók þetta mundi vera, og komst að þeirri, að því er virðist fullkomlega
röngu, niðurstöðu, að blöðin væru úr Breviarium Holense.51 Eru blöðin, að því er
hann segir, ekki úr neinni annarri norrænni tíðabók, er hann þekki. Það vegur þó ekki
þungt, því að ætla má, að farandprentsmiðjurnar, sem komu margar á Noröurlönd,
kunni að hafa prentað ekki fáar tíðabækur þar, þótt nú séu þær týndar. Allar tíðir
þær, sem koma fyrir á þessum blöðum, koma einnig fyrir í Niðarós tíöabókinni. Það
hrekkur einnig skammt, því að þrjár þeirra voru, þegar þá, haldnar um alla kristnina
(heilög Scolastica, heilagur Valentinus og Péturs stóll), og hafa þær því verið í öllum
tíðabókum. Þá eru tíðir af Júlíönu mey, og mátti hitta þær að kalla hvar sem var í
kristninni. Oðru máli gegnir um heilagan Sigfrid, sem ekki er í dýrlingaskránni, og
því ekki fullgildur dýrlingur. Hann hafði um kristnitöku Svía verið í landi þeirra við
kristniboð, og var hann sérstaklega dýrkaður í Váxjö, en einnig í erkibiskupsdæminu
York á Englandi og víða um NorÖurlönd og Norður-Þýzkaland. Þessi dýrlingur er hvergi
nefndur með þessu nafni í íslenzkum heimildum, þeim sem prentaðar eru eða hinum, sem
aðeins eru til í handritum. I Ólafs sögu Tryggvasonar er víða nefndur Sigurður ríki, hirð-
biskup hans,52 og er hann stundum kallaður Jón Sigurður.53. Er það mál ýmissa fræði-
manna, að hann sé sami maður og Sigfrid þessi,54 en hvergi örlar á því neinsstaðar, að
hann hafi verið ákallaöur eða honum nokkur sómi sýndur hér á landi. Af þessu má örugg-
lega ráða, að efni blaðanna sýni ekkert um, hvaðan þau séu runnin, heldur það eitt, hvað-
an þau geti ekki verið runnin, og getur það af þessari ástæðu ekki verið af íslandi, enda
þótt öruggt megi telja, að blööin séu þaðan komin. Collijn ber réttilega mikið mál í það,
hvað prentvillur séu margar á þessum blöðum, svo að naumast geti þau verið nema úr lé-
legri prentsmiðju, og falli því grunur á ísland, að hans dómi. Ekki getur hann þó þess, að
víðar gæli að vísu verið guð en í Görðum um lélegan prentfrágang en á íslandi, heldur
ályktar nokkuð ógætilega, að blööin af þessum sökum, og vegna þess, að þau hafi
komið af Islandi, hljóti að vera prentuð þar og vera úr Breviarium Holense.
Hvað segja nú þessi blöð manni með óyggjandi vissu um sjálf sig? Þau segja manni
fyrst og fremst, að þau séu ekki úr íslenzkri tíÖabók, því að hún mundi ekki halda tíð-