Náttúrufræðingurinn - 1980, Síða 112

Jörundur Svavarsson:
Ný þanglús Symdotea bicuspida
(Owen) fundin við Island
Þanglýs kallast dýr sem tilheyra
krabbadýraættbálkinum Isopoda. Nafn-
iö þanglús er ekki að öllu leyti rétt-
nefni, því margar tegundir lifa við
aðstæður þar sem þang vex ekki. Þetta
er fjölbreytilegur ættbálkur, sem kynnt-
ur hefur verið nokkuð í þessu tímariti.
Má þar nefna greinar Agnars Ingólfs-
sonar (1976, 1979).
Við athuganir á safni Jóns Bogasonar
kom í Ijós tegund, sem ekki er þekkt áður
hér við land. Tegundin nefnist Synidotea
bicuspida (Owen) og kom upp með
botnvörpu r.s. Bjarna Sæmundssonar af
70—105 m dýpi í Djúpál, 66°17’N —
23°36’V, 22. nóvember 1978 (1. mynd).
Fengust 3 heil eintök og auk.þess einn
afturendi. Tegundin er náskyld hinum
algengu fjöruþanglúsum af ættkvíslinni
Idotea og tilheyrir ættinni Idoteidae.
Synidotea bicusþida var lýst 1839 af R.
Owen. Síðar var lýst nokkrum tegund-
um, t.d. Idotaea consolidala, I. marmorata og
I. rugulosa, sem nú eru taldar sama teg-
und og Synidolea bicuspida (Menzies og
Miller 1972). Þetta eru flöt dýr og
fremur breið (2. mynd). Þau geta orðið
allt að 32 mm að lengd, en íslensku ein-
tökin eru um 10 mm. Höfuðið er smátt
með hliðstæð augu. Gróp er í miðja
fremri brún höfuðs, en framan við augu
er stallur, þannig að höfuð er þverstýft
að sjá frá hlið. Nærri miðlínu höfuðs eru
tveir smáir gaddar. Búkurinn er breið-
astur um miðju dýrsins. Liöir afturbols-
ins eru allir samrunnir við halaplötu og
mynda eina samfellda heild, nema
fremsti liðurinn, sem er afmarkaður út
til hliðanna. Halaplata endar í tveimur
totum og er tegundin auðgreind frá
öðrum hérlendum tegundum ættarinn-
ar á þessu einkenni. Líklega á önnur
tegund af ættkvíslinni Synidotea eftir að
koma í leitirnar hérlendis, S. nodulosa,
sem hefur svipaða útbreiðslu og ó.
bicuspida. S. nodulosa er greind frá S.
bicuspida á halaplötu, sem endar í einni
totu, en hún er að öðru leyti ákaflega
svipuð í útliti.
Synidotea bicuspida er botndýr, sem lifir
á leir- eða sandbotni. Þekkt dýptarsvið
hennar er 1.8—232 m (Gurjanova 1933,
Menzies og Miller 1972). í Norður-ís-
hafi lifir hún við frostmark, en hefur
fundist við 13.5°C í Norður-Kyrrahafi.
Mælingar á hita og seltu voru fram-
kvæmdar 13. 11. 1978 nærri fundarstað
tegundarinnar í Djúpál á 66°16’N —
23°20’V. Hiti var 6.8°C og selta 34.8%o,
5 metrum ofan við botn.
Náttúrufræðingurinn, 49 (2—3), 1979
190