Andvari - 01.01.1995, Qupperneq 7

Frá ritstjóra
Á þessu ári hafa gefist tilefni til að minnast tveggja þjóðskálda, þeirra sem
einna nákomnastir hafa verið Islendingum, hvor með sínum hætti. Hinn 21.
janúar var öld liðin frá fæðingu Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi og 26.
maí voru 150 ár frá dauða Jónasar Hallgrímssonar. Sitthvað hefur verið rit-
að og rifjað upp á árinu um þessi skáld og er það vel; - verk þjóðskáldanna
staðfesta menningarlega sjálfsmynd okkar. Ef við þekkjum ekki svipmót
okkar í skuggsjá skáldanna er kannski fremur ástæða til að óttast um að
þjóðin sé orðin önnur en hún var en hitt að tíminn hafi unnið á töfrum list-
arinnar.
Hér verður ekki ritað um Jónas eða Davíð svo sem maklegt væri. Jónas
hefur mjög verið á dagskrá í bókmenntaumræðu síðustu árin og verður það
ugglaust áfram. Mikilvægur hvati þeirrar umræðu er hin vandaða fræðilega
heildarútgáfa á ritverkum hans sem forlagið Svart á hvítu gaf út fyrir
nokkrum árum. Andvari lagði reyndar nokkuð til Jónasarumræðu í fyrra
með ritgerð Sveins Yngva Egilssonar um Hulduljóð, - og í þessum árgangi
birtist í fyrsta sinn á íslensku kafli úr ferðadagbók Jónasar í þýðingu Hauks
Hannessonar. - Um Davíð er þess einkum að geta að nú á minningarárinu
kom ný útgáfa af ljóðasafni hans í fjórum bindum. Inngang að safninu hef-
ur undirritaður samið og verður hér ekki endurtekið neitt af því sem þar
stendur. Aðeins er ástæða til að árétta þá menningarlegu sérstöðu Davíðs á
þessari öld að halda um langt skeið opinni ljóðrænni áveitu í þjóðlífinu sem
svo má kalla; ljóð hans löðuðu íslenskan almenning að lindum skáldskapar-
ins öllu fremur, í því felast hin miklu áhrif hans á samtíð sína og eftirkom-
endur. Eða hversu margir skyldu þeir vera sem lásu kvæði eftir Davíð sér
til ánægju fyrst ljóða?
Davíð Stefánsson, eins og önnur íslensk skáld fram undir þetta, byggir á
þeim grunni sem Jónas lagði. Það var hann sem opnaði nýja útsýn og inn-
sýn til „lands, þjóðar og tungu“ sem annar sporgöngumaður hans á þessari
öld, Snorri Hjartarson, kvað um. En minningarár hinna tveggja eyfirsku
þjóðskálda, Jónasar og Davíðs, má verða tilefni hugleiðinga um skáldið og
þjóðina, það sem bindur okkur menningararfi heimahaganna og þjóðríkinu
sem svo er nefnt. Sú hugsun sækir á hvort við séum nú að lifa einhver djúp-