Andvari - 01.01.1995, Page 49

andvari
ÞORSTEINN Ö. STEPHENSEN
47
við höfunda, sem Þorsteinn mat mikils. Að vísu má segja, að form-
legar sættir hafi komist á, þegar hann lagði opinberlega fram inn-
göngubeiðni í félagið við vígsluathöfn Borgarleikhússins haustið
1988. En auðvitað var það allt of seint.
Um það er engum blöðum að fletta, að hvarf Þorsteins af leiksviði
var gríðarlegt áfall, ekki aðeins fyrir Leikfélag Reykjavíkur, heldur
allt okkar leiklistarlíf. Enginn var þess megnugur að skipa þann sess
sem hann hafði fyllt. Um þessar mundir eru helstu máttarstoðir ís-
lenskrar leiklistar af hans kynslóð að tínast af sviðinu: hver af öðrum
hverfa þeir Indriði Waage, Haraldur Björnsson og síðast Lárus Páls-
son, rétt rúmlega fimmtugur, með fárra ára millibili. Snjallir karlleik-
arar um og yfir miðjum aldri eru hverju leikhúsi afar mikilvægir, þó
að ekki sé nema af þeirri ástæðu, að mjög mikið er til af góðum hlut-
verkum fyrir þann aldursflokk; ýmis klassísk verk verða einfaldlega
ekki flutt án slíkra krafta - þf ætlunin er þá ekki bara að misþyrma
þeim í nafni einhverrar misskilinnar framúrstefnu eða vanhugsaðs
leikstjórnarfrumleika, eins og því miður hefur borið nokkuð á í ís-
lensku leikhúsi á síðustu misserum. Fyrsta leikarakynslóð okkar, sem
hafði notið umtalsverðrar skólunar, var um þetta leyti að festa sig í
sessi í báðum leikhúsum, en frá starfi hennar kaus Þorsteinn nú nán-
ast að einangra sig, að öðru leyti en því sem það fór fram í Ríkisút-
varpinu. Að vísu lék hann tvö stór hlutverk í Þjóðleikhúsinu haustið
1965: annað jóðið í Jóðlífi Odds Björnssonar og aldraðan rithöfund,
sem horfir yfir liðna ævi og hittir sjálfan sig á ólíkum aldursskeiðum,
í Endaspretti eftir Peter Ustinov. Það kann svo sem vel að vera, að
hann hafi ekki haft mikinn áhuga á að starfa í leikhúsi, sem laut
stjórn Guðlaugs Rósinkranz; allt um það er erfitt að verjast þeirri
hugsun, að aðalleikstjórar Þjóðleikhússins á þessum árum hafi hér ekki
þekkt sinn vitjunartíma. Kannski fannst þeim nóg að eiga Val Gíslason,
sem þá var orðinn burðarleikari hússins í eldri aldursflokki.
Leikar fóru því svo, að Ríkisútvarpið sat nánast eitt að kröftum
Þorsteins á því skeiði ævi hans, sem átti eftir að verða eitt hið besta
og frjóasta. Þar var hann auðvitað einráður um verkefni sín og gat
valið sér þau hlutverk sem hann taldi sér best við hæfi. Þó að þetta
kunni að virðast óskaaðstaða fyrir leikara, þ. e. a. s. ef hann kann að
nýta sér hana jafnvel og Þorsteinn gerði, þá gat ekki farið hjá því, að
hún kallaði yfir hann gagnrýni og beina öfund þeirra stéttarbræðra
hans sem töldu hann ganga ómaklega framhjá sér. Sem leikhússtjóri