Andvari - 01.01.1995, Page 82

80
RAGNHILDUR RICHTER
ANDVARI
„Það er bara -,“ pabbi þagnar og leitar að orði, orði sem hæfir, „gömul - þjóðtrú, -
kannski sprottin af von um kraftaverk í sárri neyð. Og nú skulum við koma inn. Það
er komið nokkuð langt fram yfir miðnætti." (22)
Við útskýringu pabba breytist heimur Jakobínu. Hún, sem áður hélt að
hægt væri að trúa orðum og taka mark á því sem stendur í bókum, verður
nú að sætta sig við að ekki er hægt að taka allt bókstaflega. Sumar sögur,
kannski þær bestu, verður að túlka og undir yfirborðinu geta þær birt allt
annan sannleika en virðist í fyrstu.
Minningarnar í í barndómi eru hvorki í tímaröð né nokkurri röklegri röð
annarri, heldur leyfir Jakobína huganum að reika, fangar eina og eina svip-
mynd sem kemur upp í hugann og nemur staðar til að höndla þær tilfinn-
ingar sem henni tengjast til að festa þær á blað, áður en myndin hverfur
aftur í djúp gleymskunnar.
Sú klisja að bernskan sé tími öryggis, hamingju og samræmis fær ekki
stuðning í bernskuminningum Jakobínu. Vissulega tengjast minningar
hennar öryggi, hamingju og samræmi en hún endurlifir ekki síður andstæð-
ar tilfinningar öryggisleysis, óhamingju og glundroða. Þannig rifjar hún upp
„skelfileg atvik í baðstofu í afskekktri vík“ (70), þegar pabbi reiðist orðum
Jónu gömlu svo að hann ætlar að ráðast á hana með hníf en mamma nær
að ganga á milli. Fullorðna konan sem rifjar upp veit aldrei hvað olli reiði
pabba og reynir ekki að geta sér þess til, en þarna kynnist hún óttanum:
Við krakkarnir getum aftur risið á fætur, höfum aftur fengið mál, en lágróma fyrst í
stað. Þangað til grátur ungbarnsins kallar á mömmu. Allt verður eins og áður. Nema
að frá þessari stundu veit ég að ógn skelfingarinnar getur orðið svo sterk að hún lami
hljóð og mátt tii að hreyfa hönd eða fót. (71)
Þótt krakkarnir jafni sig og allt virðist eins og áður gleymist hin lamandi
skelfing aldrei heldur leitar hún upp á yfirborðið löngu seinna og fær list-
ræna útrás í endurminningunum.
I barndómi dregur upp mynd af bókhneigðri stúlku sem veit af gáfum
sínum og þráir að ganga menntaveginn. Og svo virðist sem hún ætli að fá
menntaþrá sinni svalað:
Eg er að koma heim. Þarf að tala við mömmu og pabba um það sem hjónin í Rekavík
eru að bjóða mér, ef ég má vera lengur hjá þeim. (97)
Hvað hjónin í Rekavík buðu er ekki hægt að vita með vissu, en nærtækast
er að tengja boð þeirra möguleikum á skólagöngu. En úr því getur ekki
orðið. Mamma er veik og verður að komast á sjúkrahúsið á ísafirði og elsta
dóttirin verður að bæla þrá sína og sinna skyldum sínum:
Og ég segi engum drauminn minn. Ég verð að koma heim og ganga að þeim verkum
mömmu, sem ég er fær um að inna af hendi með eldri systrum mínum. (97)