Andvari - 01.01.1995, Side 161

ANDVARI
RÁN EÐA RÆKTUN
159
riði þessa þríþætta verkefnis verði framkvæmt. Friðunarstarfið beinist ekki
síst að því að draga sem mest úr gegndarlausu fugladrápi og eggjaráni sem
hér viðgengst. Þá hljóti félagið að beita sér fyrir strangri en réttlátri laga-
setningu um dýravernd. Það gengist og fyrir að „stofnaðir yrðu griðastaðir,
hér og hvar um landið, handa fuglum, villtum dýrum og jurtagróðri . . . Það
hefði vakandi auga á að engri dýrategund eða jurt yrði útrýmt á land-
inu.“
Ræktunarstarf náttúruverndarsamtakanna telur Guðmundur að ætti að
vera fólgið í því að gera tilraunir með að rækta ýmsar jurtir, fugla eða önn-
ur dýr í náttúru landsins, sem nú er lítill gaumur gefinn. Það beitti sér fyrir
því að fluttar yrðu inn í landið erlendar tegundir jurta og dýra, „sem sam-
þýðst gætu náttúru landsins og hér væri hægt að rækta til gagns og prýði.“
Fræðslan yrði þriðji meginþátturinn í starfsemi samtakanna. Þar ylti á
miklu að vel tækist til. Almenningur sé furðu fáfróður um land sitt og nátt-
úru þess. Skordýralífið sé nálega með öllu órannsakað og yfir höfuð öll
svonefnd lægri dýr. Menn geri sér enga grein fyrir hvaða gagn þau geri eða
hvaða þýðingu þau hafi í náttúrunni. Enn sé almenningur hér mjög þekk-
ingarsnauður um skógrækt, jarðrækt og aðra gróðurrækt. Sama máli gegni
um ár og stöðuvötn og lífríki þeirra. Flestar menningarþjóðir hafi fyrir
löngu rannsakað sín eigin lönd og náttúru þeirra, og eigi fræðibækur um
þau efni, sem hér vanti algerlega.
Og Guðmundur sér í anda að náttúruverndarsamtökin fyrirhuguðu valdi
hugarfarsbreytingu með þjóðinni:
„Með stofnun félagsskapar sem hér um ræðir, er gert ráð fyrir að þeir
sem taka þátt í honum afli sér sjálfir þekkingar á náttúrunni milliliðalaust. í
staðinn fyrir byssur, sem mönnum er orðið svo tamt að handleika í seinni
tíð, eiga önnur nauðsynlegri áhöld að ryðja sér til rúms hjá almenningi. Það
eru sjónaukar, ljósmyndavélar og smásjár. Sjónaukinn er ómissandi áhald
til að athuga dýr í fjarska, t.d. fugla, en smásjáin til að skoða skordýr og
jurtir.“ Jafnvel þótt ljósmyndavélar hafi rutt sér hér töluvert til rúms í
seinni tíð, er „eins og sneitt sé hjá að taka með þeim myndir af hinni lifandi
náttúru, t.d. fuglum, refum, hreindýrum, selum o. s. frv. íslensku póstkortin
eru hér áþreifanlegt dæmi.“
Guðmundur fjallar síðan um skipulag fyrirhugaðra náttúruverndarsam-
taka. Hann hugsar sér fimm manna yfirstjórn, sem hefði aðsetur í Reykja-
vík, en stofnaðar yrðu félagsdeildir í hverju sveitarfélagi. Þar sér hann fé-
lagsmenn skipta með sér verkum, „þannig að hver fyrir sig tæki eina teg-
und til athugunar og héldi því áfram þangað til búið væri að þaulrannsaka
allt jurta- og dýralíf sveitarinnar, og komast að raun um á hvern hátt það
skapar lífsskilyrði fyrir sveitarbúa.“ Þannig gæti félagsskapur þessi orðið
nokkurs konar skóli eða menningarstofnun í hverri sveit. „Námsefnið og