Andvari - 01.01.2004, Page 146

144
MARION LERNER
ANDVARI
æskumenn sem voru ekki bundnir skólum en bjuggu í höfuðborginni; en í
þriðja lagi - og alls ekki í eins stórum mæli - voru það æskumenn í íþrótta-
skólum fyrir utan höfuðborgarsvæðið. Frumkvöðlar farfuglahreyfingarinnar
höfðu talað um að stofna deildir alls staðar á landinu, a.m.k. í öllum skólum.
Þessu markmiði náðu þeir að vísu ekki en samt má segja að undirtektimar
sem hugmyndir þeirra fengu hafi verið mjög jákvæðar og betri en við var að
búast. Við lestur blaðagreinanna fær lesandinn það á tilfinninguna að á tíma-
bili hafi gripið um sig farfuglaæði á meðal æskumanna borgarinnar. Ef grein-
amar eru skoðaðar vandlega kemur einnig í ljós að margar stúlkur voru þátt-
takendur í stofnunarátaki farfuglanna. Til dæmis segir í Morgunblaðinu í
mjög jákvæðri umfjöllun um kynningarfundinn í Oddfellowhúsinu: „Yfirleitt
er það skólaæskan, sem fylkir sjer undir merki Farfuglanna. Svo virðist sem
áhuginn sje meiri meðal stúlknanna, því þær voru í miklum meirihluta
þama.“131 Vísi segir um sama fundinn: „Aðsókn var svo mikil, að fólkið var
fremur of margt en of fátt, og sannar það betur en annað hve áhugi fólks fyrir
hreyfingunni er orðinn almennur hér í bæ.“14
Þetta opinbera kynningarkvöld í Oddfellowhúsinu er mjög áhugavert. Morg-
unblaðið hafði auglýst fundinn í stómm auglýsingarramma á forsíðu blaðsins
sama dag15 og um kvöldið mættu um 200 manns á fundinn. Bergur Vigfússon
hélt þar „hvatningarræðu til æskunnar um að leita ánægju og hollustu í ferða-
lögum um vort fagra land“ eins og segir í blaðinu, en hann greindi einnig frá
upphafi og þróun farfuglahreyfingarinnar í Þýskalandi.16 Fyrstu farfuglamir
fengu Pálma Hannesson, rektor Menntaskólans í Reykjavík og stjómarmann í
Ferðafélagi íslands, til að halda erindi á fundinum og sýna skuggamyndir frá
ferðum sínum um landið, einkum um öræfin austur af Vatnajökli. Þetta erindi
var hápunktur kvöldsins sem Vísir lýsir á þennan hátt: „Erindi Pálma var
sérstaklega skemtilegt eins og vænta mátti, og er manni ávalt nautn í því, að
hlusta á náttúrulýsingar hans. Myndimar gáfu líka tign og stórfengleik þessar-
ar miklu öræfaauðnar greinilega til kynna og mun margan ,farfuglinn‘ langað
að hafa vængi og fljúga austur um hin undursamlega tröllauknu heimkynni vor.
En í gærkvöldi flugu þeir aðeins á vængjum útþrárinnar.“17
Ævintýraheimur œskunnar
Athyglisverðast er náttúrlega að sjá hvemig farfuglamir sjálfir litu á hreyf-
inguna, hvaða hlutverk þeir ætluðu henni og af hverju þeir töldu nauðsynlegt
að stofna farfuglafélög einmitt á þessum tíma. Besta heimildin til að svara
spumingum sem þessum er grein eftir Berg Vigfússon, einn frumkvöðlanna,
sem birtist í apríl 1939 í Skinfaxa, tímariti ungmennafélaga.18
Röksemdafærsla Bergs Vigfússonar í þessari grein er nokkuð óvenjuleg en