Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2004, Blaðsíða 140

Andvari - 01.01.2004, Blaðsíða 140
138 GUÐRÚN BJÖRK GUÐSTEINSDÓTTIR ANDVARI afnám bundinna hátta, sem er mjög sýnilegt frávik. Spumingunni hvers vegna Stephan kaus að blása nýju lífi í bundna hætti í stað þess að leggja þá af, þrátt fyrir eindregna upphafningu á nýsköpunarmætti tortímingarinnar, er rétt að athuga að lokum í sögulegu samhengi. Ef litið er til aðstæðna sem mótuðu þá amerísku menningarsjálfstæðisbar- áttu sem Emerson hratt af stað, og voru ólíkar íslenskri sjálfstæðisbaráttu, er ekki að undra þótt Stephan hafi ekki viljað taka upp óbundna háttinn sem Whitman innleiddi í ameríska ljóðagerð. Enskan þróaðist í Ameríku, en tók ekki það miklum breytingum að tungumálið myndaði mörk sem aðskildu þjóðina frá herraþjóðinni, Englandi, sem skilgreindi málbreytingarnar neikvætt. Enskan var sameiginlegt tungumál bandarísku þjóðarinnar, sem safnast hafði saman frá öllum heimshomum, og sameiginleg sköpunarsaga þjóðarinnar var goðsagan um að púrítönsku „þjóðfeðumir“ hefðu fengið athvarf og frelsi frá ofsóknum á mótmælendatrú sinni í nýrri Eden. Þess vegna er eðlilegt að Whitman skyldi grípa aftur fyrir þá ljóðhefð sem hafði þróast í Bretlandi, til frjálsrar en ljóðrænnar hrynjandi, sem svipar iðulega til biblíuþýðingarinnar sem Jakob I. stóð fyrir, og rímleysis fomu germönsku háttanna.20 Málið sjálft var eins og naflastrengur sem tengdi Adamssyni og Evudætur við móðurveldið, en í Ijóðum Whitmans er það í virkri samræðu við bandaríska málbeitingu og veruleika í Nýju Eden. Nýi heimurinn gerði tilkall til alls sem var nýtt og nútímalegt, en um leið goðsögulega uppruna- legt. Whitman valdi formgerð sem sneiddi framhjá þróun enskrar ljóðahefð- ar og -lögmála, en greip til rótanna. Eliot hélt jafnfast í sinn frjálsa og óbundna bandaríska bragarhátt og Stephan gerði í bundið íslenskt mál. Allt aðrar aðstæður vom í íslenskri sjálfstæðisbaráttu, þar sem tunga herra- þjóðarinnar hafði fyrir löngu aðskilið sig frá sameiginlegum rótum dönsku og íslensku. Islenskan gat hinsvegar gert tilkall til þess að vera upprunalegri og hafa betur varðveitt bókmenntir, sögur og goðsagnir sem Islendingar og Danir áttu sameiginlegar með öðrum löndum Norður-Evrópu. Þetta gerði íslending- um kleift að bera höfuðið hátt, hvort heldur var gagnvart Dönum, Bandaríkja- eða Kanadamönnum. Obundni hátturinn sem Whitman innleiddi til að lýsa yfir menningarlegu sjálfstæði Bandaríkjanna frá Bretlandi átti því ekkert erindi inn í íslenska ljóðagerð, svo lengi sem rithefðin var skilgreind sem gmndvöllur íslenskrar sjálfstæðisbaráttu og um leið íslenskrar sjálfsvitundar í Vesturheimi. Tilurð Kanada réðst af eindregnum vilja til að halda sambandinu við Bret- land þegar nýlendubúar Norður-Ameríku skipuðu sér í andstæðar fylkingar. Það leiddi til nokkurs umburðarlyndis gagnvart sömu viðleitni meðal annarra þjóðabrota, og kanadísk menningarstefna var þar með samstiga menningar- sjónarmiðum þeirra Vestur-íslendinga sem vildu viðhalda íslenskri menningu og tungu. Austur-íslendingar tóku þó fljótlega að sér hlutverk herraveldis sem hefur eignarhald á menningararfleifðinni, hliðstætt afstöðu Englendinga
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.