Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 47

réttarfarsúrræði eru fyrir hendi varðandi samkeppnisréttarmál og ríkisstyrki.
Rómarsáttmálinn leiddi ekki til neinna stórvægilegra breytinga á starfsemi eða
réttarfari Evrópudómstólsins og í raun ekki á samsetningu hans heldur.
I 2. mgr. 288. gr. Rs. (áður 2. mgr. 215. gr.) er vikið að skaðabótaskyldu
bandalagsins, stofnana þess eða starfsmanna, utan samninga. Þar segir:
Að því er varðar skaðabótaábyrgð utan samninga, skal bandalagið, í samræmi við
sameiginlegar grundvallarreglur aðildarríkjanna, bæta það tjón sem stofnanir þess
eða starfsmenn þeirra valda við störf sín.
Með því að setja í samninginn „sameiginlegar grundvallarreglur aðildar-
ríkjanna“ var dómstólnum gert kleift að þróa frekar og skerpa þau skilyrði sem
þurfa að vera fyrir hendi til þess að skaðabótaábyrgð utan samninga komi til
álita. Tekið skal fram að hvorki í Rómarsáttmálanum, né síðari viðaukum og
breytingum sem gerðar hafa verið, hefur verið minnst á skaðabótaskyldu að-
ildarríkis í þeim tilvikum er fyrirtæki eða einstaklingar gerast sekir um að brjóta
gegn löggjöf bandalagsins.
Vegna skorts á afdráttarlausum ákvæðum í bandalagsrétti hefur Evrópu-
dómstóllinn í áranna rás mótað regluna um skyldu ríkis til að bæta það tjón sem
einstaklingar verða fyrir sökum aðgerða eða vanrækslu ríkis sem fer í bága við
skyldur þess samkvæmt löggjöf bandalagsins. Ferlið hefur verið langt og reglan
ber þess merki að byggjast á dómafordæmum, þar sem tekið er á málum sem
liggja fyrir hverju sinni, og þróunin hefur oft á tíðum verið afar hæg en stundum
mjög hröð. í málum er varða skaðabótaábyrgð ríkis hefur dómstóllinn stundum
byggt á dómum sem fallið hafa í málum um skaðabótaábyrgð bandalagsins utan
samninga, sérstaklega varðandi þau skilyrði bótaábyrgðar sem þurfa að vera
fyrir hendi.11 Það er þess virði að skoða stuttlega þessa þróun.
3.1 Eldri úrskurðir Evrópudómstólsins
í forúrskurðarmáli er varðaði KSE, Hublet gegn Belgíu}2 frá árinu 1960 gaf
Evrópudómstóllinn fyrst í skyn að væru löggjöf aðildarríkis eða stjómsýslu-
fyrirmæli talin brjóta í bága við bandalagslöggjöf, væri viðkomandi ríki skylt,
skv. 86. gr. þess samnings,13 að laga löggjöf sína eða fyrirmæli að löggjöf banda-
lagsins og bæta tjón sem orðið hefði vegna þessa. En þótt dómstóllinn hafi
komist að þeirri niðurstöðu að skattur, innheimtur af belgíska ríkinu, bryti gegn
ákvæðum KSE-samningsins var belgískum yfirvöldum einungis gert að gera að
engu áhrif skattlagningarinnar. Það verður því að líta á hina almennu yfirlýs-
ingu sem hugleiðingar dómara. Samt sem áður hafði spumingunni um skaða-
bótaábyrgð aðildarríkis vegna aðgerða sem ekki samræmdust bandalagslöggjöf
verið varpað fram í fyrsta sinn.
11 2. mgr. 288. gr. EC (áður 2. mgr. 215. gr.).
12 Mál nr. C-6/60 Humblet gegn Belgíu.
13 86. gr. KSE sem samsvarar 10. gr. Rs. (áður 5. gr.).
341