Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 91

1.6.3 Ráðgefandi álit
I 34. gr. ESD-samningsins segir að EFTA-dómstóllinn hafi lögsögu til að
gefa ráðgefandi álit varðandi túlkun á EES-samningnum. Komi upp álitamál í
þessu sambandi fyrir dómstól í EFTA-ríki geti sá dómstóll eða réttur, ef hann
álítur það nauðsynlegt til að geta kveðið upp dóm, farið fram á að EFTA-
dómstóllinn gefi slíkt álit. EFTA-ríki getur í eigin löggjöf takmarkað rétt til að
leita eftir slíku ráðgefandi áliti við dómstóla og rétti geti úrlausn þeirra ekki sætt
málskoti samkvæmt landslögum.
Hinn 11. apríl 1994 tóku gildi hér á landi lög nr. 21/1994 um öflun ráðgef-
andi álits EFTA-dómstólsins um skýringu Samnings um Evrópska efnahags-
svæðið. I 1. mgr. 1. gr. þeirra laga kemur fram að sé mál rekið fyrir héraðs-
dómstóli þar sem taka þurfi afstöðu til skýringar á Samningi um Evrópska
efnahagssvæðið, bókunum með honum, viðaukum við hann eða gerðum sem í
viðaukunum er getið, þá geti dómari í samræmi við 34. gr. samnings EFTA-
ríkjanna um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls kveðið upp úrskurð um að
leitað verði ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins um skýringar á því atriði
málsins áður en málinu er ráðið til lykta. Hvort sem aðili máls krefst að álits
verði leitað eða dómari telur þess þörf án kröfu skal dómari samkvæmt 2. mgr.
1. gr. gefa aðilum kost á að tjá sig áður en úrskurður verður kveðinn upp.
Samkvæmt 3. mgr. 1. gr. má kæra úrskurð héraðsdómara til Hæstaréttar eftir
almennum reglum um meðferð einkamála eða meðferð opinberra mála eftir því
sem við á, og frestar kæra frekari aðgerðum samkvæmt úrskurðinum. Hæsti-
réttur getur í slíku kærumáli í fyrsta lagi lagt mat á það hvort þörf sé á að afla
ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins, sbr. dóm Hæstaréttar frá 3. september 2002
í málinu nr. 291/2002, Jóhann Óli Guðmundsson gegn Lyfjaverslun íslands hf.,
Aðalsteini Karlssyni, Guðmundi A. Birgissyni og Lárusi L. Blöndal, og dóm
Hæstaréttar frá 12. desember 2003 í máíinu nr. 46/2003, Halldór Baldvinsson
gegn Ræsi hf. í öðru lagi metur Hæstiréttur hvaða spumingar verða lagðar fyrir
EFTA-dómstólinn og hvemig þær eru settar fram, og ber þar að hafa í huga
verkaskiptingu milli EFTA-dómstólsins annars vegar og íslenskra dómstóla
hins vegar, sbr. H 2000 55.
í dómi Hæstaréttar í því máli segir m.a. svo:
Fallast ber á það með héraðsdómara að ráðgefandi álit EFTA-dómstólsins um þetta
atriði geti orðið til þess að varpa skýrara ljósi á ágreiningsefni aðila og geti haft
þýðingu fyrir úrslit málsins eins og það hefur verið lagt fyrir héraðsdóm. Spumingar
þær sem héraðsdómur leggur fyrir EFTA-dómstólinn hljóta þó að taka mið af
hlutverkaskiptingu milli þess dómstóls og íslenskra dómstóla. Það leiðir af 1. mgr.
34. gr. samnings milli EFTA-ríkjanna um stofnun eftirlitsstofnunar og dómstóls, sbr.
1. mgr. 1. gr. laga nr. 21/1994, að hlutverk EFTA-dómstólsins er að skýra EES-
samninginn. íslenskir dómstólar fara hins vegar með sönnunarfærslu um staðreyndir
máls, skýringu innlends réttar og beitingu EES-samningsins að íslenskum lögum.
Að þessu virtu verður ekki litið svo á að það hafi þýðingu fyrir úrslit málsins að
spumingar í liðum 2 og 3 verði bomar upp við EFTA-dómstólinn. Staðfesta ber aftur
385