Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 95

lutu að. Hins vegar þótti áfrýjandi ekki hafa sýnt fram á að þriðja spuming hans
kæmi að notum við efnislega úrlausn Hæstaréttar, þar sem hann hefði ekki vísað
sérstaklega til reglna Evrópska efnahagssvæðisins um bótaheimild. Var beiðni hans
um þriðju spuminguna því hafnað. Þá var einnig hafnað beiðni stefndu í málinu um
að leitað yrði svara við því hvort efni tiltekinna greina byggingarreglugerðar nr.
177/1992 væm í andstöðu við 11. gr. EES-samningsins, þar sem um tæknileg atriði
væri að ræða og undanþága væri tæpast veitt frá þessu ákvæði nema frágangur þaks
með umræddum þakeiningum gerði kröfur samkvæmt ákvæðinu óþarfar. Sam-
kvæmt úrskurði Hæstaréttar var því leitað ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins um
eftirfarandi spumingar: 1. Stendur 4. gr. EES-samningsins því í vegi að sett verði í
verksamning ákvæði um að við það verði miðað að þakeiningar verði smíðaðar á
Islandi. 2. Stendur 11. gr. EES-samningsins í vegi ákvæði af þessu tagi.
I ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins frá 12. maí 1999 kemur skýrt fram að
ákvæði hins opinbera verksamnings sem málið snérist um hefðu það í för með
sér að útilokað væri að nota innfluttar þakeiningar í umræddu verki. Ákvæðið
hindraði þar með innflutning og bryti í bága við 11. gr. EES-samningsins.
Samkvæmt áliti dómstólsins skipti ekki máli þótt hið umdeilda ákvæði hefði
verið sett inn í endanlegan samning á því stigi samningsgerðar er tilboð höfðu
borist og þau höfðu verið athuguð. Gengið hefði verið frá samningnum í kjöl-
far útboðs. Samningurinn væri svo nátengdur undanfarandi útboði að megin-
reglur þær sem lægju til grundvallar tiltekinni tilskipun sem á reyndi í málinu
og 11. gr. EES-samningsins hlytu að taka til hans.
Dómstóllinn athugaði því næst hvort hægt væri að réttlæta slíkar tak-
markanir með tilvísun í 13. gr. EES-samningsins sem heimilar hömlur eða
bönn á viðskipti þegar slíkt réttlætist af hagsmunum almennings eins og
almannaöryggi. Niðurstaða dómstólsins var sú að ekki hefði verði sýnt fram
á það í málinu að notkun þakeininga sem framleiddar væru í Noregi gæti haft
í för með sér hættu fyrir líf manna og heilsu í skilningi 13. gr. EES. Þvert á
móti var óumdeilt að íslensk yfirvöld höfðu veitt undanþágu til notkunar á
slíkum þakeiningum í fyrri verkum. Ákvæði sem fyrir fram felur í sér að
tilteknar vörur eru teknar fram yfir aðrar, með því einu að vísa til uppruna
þeirra, gæti ekki talist nauðsynlegt eða við hæfi í skilningi 13. gr. EES
samningsins.
í dómi Hæstaréttar sem kveðinn var upp þann 18. nóvember 1999 segir
að niðurstaða EFTA-dómstólsins hafi verið sú að ákvæði í opinberum verk-
samningi sem tekið væri upp í samning eftir að útboð hefði farið fram að
kröfu samningsyfirvalds, og væri þess efnis að þakeiningar sem nota þyrfti
til verksins yrðu smíðaðar á íslandi, væri ráðstöfun sem hefði samsvarandi
áhrif og magntakmarkanir á innflutningi sem 11. gr. EES-samningsins legði
bann við. Þá yrði slík ráðstöfun ekki réttlætt með vísan til vemdar heilsu og
lífi manna samkvæmt 13. gr. EES-samningsins.
389