Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 27

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 27
27 nOKKrar sÖGUlEGar OG frÆЭilEGar fOrsEnD­Ur Sameiginlegur forfaðir beggja þeirra afbrigða af beinaberri lífsleikni sem nefnd voru til sögu hér að framan er aristóteles. Hann taldi uppistöðu lífsgildakennslu eiga að vera kennslu í og um dygðir. Rit allra helstu talsmanna skapgerðarmótunar eru því morandi í beinum og óbeinum tilvísunum til aristótelesar og áhersla þeirra á (siðferði- lega) virðingu og sjálfsvirðingu er sporræk aftur til hans (sjá t.d. Lickona, 1991). En jafnframt lagði aristóteles mikið upp úr þýðingu tilfinninga fyrir hið góða líf. Hann áleit að geðsmunir okkar væru – eða ættu með réttu að vera – þrungnir af vitsmun- um, rétt eins og vitsmunirnir væru þrungnir af geðsmunum. v­erk aristótelesar eru þannig söguleg forsenda vitsmunakenninga um tilfinningar er mikillar hylli njóta í samtímanum og lögðu grunninn að hugmyndinni um tilfinningagreind: hugmynd sem aftur hefur mótað viðhorf talsmanna félagsþroska- og tilfinninganáms. Páfi til- finningagreindarfræðanna, Daniel Goleman, gengur svo langt í formála metsölubókar sinnar að lýsa henni sem markvissri tilraun til að bregðast við „áminningu aristóteles- ar“ um að „gæða tilfinningar okkar greind“ (1995, bls. xv).4 Forsvarsmenn tilfinninga- greindar og félagsþroska- og tilfinninganáms eru yfirleitt sálfræðingar fremur en sið- fræðingar og hafa ef til vill þess vegna meiri hug á (jákvæðri) sjálfsmynd en (jákvæðri) sjálfsvirðingu. Hugur manna er einatt kvikastur um kunnugasta ranninn. Skilningur þeirra á tilfinningagreind verður þannig nokkur annar en hjá aristótelesi sem lagði réttar tilfinningahneigðir að jöfnu við siðferðisdygðir, eins og við sjáum í næsta hluta ritgerðarinnar. Ég hef ekki gert nákvæma orðræðugreiningu á texta íslensku námskránna í lífs- leikni en skjótur yfirlestur bendir til að þar ríki furðu gott jafnvægi milli hins siðferði- lega sjónarmiðs (sem einkennir skapgerðarmótun) og hins sálræna (sem einkennir félagsþroska- og tilfinninganám). v­íða skarast þessi áhersluatriði, en ég hef þó leyft mér að taka saman eftirfarandi orðalista úr grunnskólanámskránni, inngangi og náms- markmiðalista (Menntamálaráðuneytið, 1999a), þar sem tínd eru saman orð sem vana- lega tilheyra orðaforða hvors sjónarmiðs: Hið siðferðil­eg­a sjónarmið: andleg verðmæti, siðvit, virðing fyrir sjálfum sér og öðrum, alhliða þroski, gagnrýnin hugsun, mannrækt, samhygð, samskipti, tilgangur leikreglna í mannlegum samskiptum, jafnrétti, alþjóðavitund, sanngirni, réttlæti, kurteisi. Hið sál­ræna sjónarmið: sálrænn styrkur, líðan, sjálfsþekking, sköpun, lífsstíll, marg- breytileiki tilfinninga, lýsing tilfinninga, sjálfstraust, sjálfsagi, markmiðssetning, færni í ópersónulegum samskiptum, að standast þrýsting. í aðalnámskrá leikskóla (Menntamálaráðuneytið, 1999b) er á sama hátt talað um lífsleikni sem alhliða ræktun þroskaþátta er tengjast meðal annars siðgæði, tilfinning- um og vitsmunum, auk þess sem hún eigi að kenna börnum lýðræðisleg vinnubrögð og virðingu fyrir rétti og reglum. í aðalnámskrá framhaldsskólans er lífsleikni hins vegar skilin talsvert öðrum og hagnýtari skilningi er fremur varðar tjáningu, starfs- og námsval (Menntamálaráðuneytið, 1999c). Ég hef enga ástæðu til að ætla að höfundar námskránna fyrir leik- og grunnskólann hafi af ásetningi ætlað að tryggja jafnvægi 4 í tilvísunum til bókar Golemans (1995) hér og eftirleiðis er yfirleitt stuðst við þýðingar Áslaugar Ragnars í Goleman (2000). KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.