Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Blaðsíða 31

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Blaðsíða 31
31 a) Sál­rænt­ svið. Goleman segir að til sé „gamalt orð um þá hæfni sem felst í tilfinninga- greind“, það er að segja skapgerð eða skapfesta (1995, bls. 285). Meinið er að skapg­erð er undur víðtækt hugtak sem erfitt er að festa hendur á, ekki hvað síst í kennslu barna og unglinga. Sama gildir um „heilbrigða sjálfsmynd“ og „lífssýn“ sem höfundar L hnykkja á (L, bls. 9 og 121). Það eru einmitt útblásin hugtök af þessu tagi sem bakað hafa tilfinningagreindarfræðunum ýmiss konar vandræði, eins og við sáum í síðasta hluta. v­itaskuld hefur aristóteles ekki minni hug á því en Goleman að börn öðlist heillaríka skapgerð. En fyrir honum skiptir meira máli að einbeita sér að tilteknum, vel afmörkuðum tilfinningahneigðum, svo sem hneigðinni hl­ut­t­ekning­u sem einkenn- ist af sársauka vegna þeirrar skoðunar að einhver annar hafi sætt óverðskulduðu óláni. Með því að rækta slíkar hneigðir þegar þær eiga við, en útrýma öðrum sem ósið- legar teljast, svo sem meinfýsi: gleði yfir óverðskulduðu óláni annarra, byggjum við smám saman upp heildstæða skapgerð (sjá nánara yfirlit hjá Kristjáni Kristjánssyni, 2006a, kafla 3). Hið „sálræna svið“ lífsleiknikennslu verður þannig ekki skapgerðin sjálf heldur einstakar skapgerðarhneigðir sem eru mælanlegri, viðráðanlegri og höndl- anlegri. b) Al­mennt­ l­ífsmarkmið. Tilfinningagreindarpróf eiga, samkvæmt Goleman, að vera áreiðanlegri en greindarpróf við að spá fyrir um velfarnað. En hver er sá velfarnaður? Goleman er fremur loðinn í svörum um það efni þó að hann tali á víxl um „árangur“, „lífskjör“, „velgengni“, „álit“ og „lífshamingju“ til að lýsa velfarnaðinum (1995, bls. 34 og 36). í síðari verkum sínum leggur Goleman enn ótvíræðari áherslu á árangur mæld- an í beinhörðum peningum: að fólk með sterka tilfinningagreind auki gróða fyrirtækj- anna sem það vinnur hjá mun meira en fólk sem eingöngu hefur til að bera sterka rökhæfni (2002, bls. 251). Goleman hefur nú orðið raunar, að því er virðist, mun meiri hug á heildartilfinningagreind fyrirtækja en einstaklingsbundinni tilfinningagreind. Strax í fyrstu bók hans má þó greina hina efnahagslegu og ósiðferðisbundnu slagsíðu: Dæmin sem hann tekur af velfarnaði eru ýmist af árangri á vinnumarkaði (mældum í lífskjörum) eða huglægri (starfs)ánægju. Hjá aristótelesi myndar hver tilfinningadygð skapgerðarhneigð sem tengist loka- marki (t­el­os) mannlífsins, farsældinni eða hinni mannlegu heill, þannig að hún stuðlar í senn að þessu lokamarki og er hluti þess (1995, I, bls. 205–211 [1094a1–1095a27]). Það hæfir aðeins skepnum að leggja farsældina að jöfnu við ánægju og fjármunir eru ekki heldur sú farsæld sem við leitum; „þeir nýtast aðeins vegna einhvers annars“ (1995, I, bls. 214 og 216 [1095b19–21 og 1096a6–10]). Farsæld aristótelesar er á endanum hreint siðferðilegt hugtak; það er óhugsandi að njóta farsældar án þess að vera góð mann- eskja. v­itaskuld geta menn orðið fyrir ytri ógæfu í lífinu sem grefur undan farsæld þeirra en engu að síður skín innri fegurð þeirra í gegn í mótlætinu þegar þeir „afbera þolgóðir margvíslegar árásir ógæfunnar“ (1995, I, bls. 235–239 [1100a1–1100b35]). Til- finningagreindarhugtak Golemans er ekki siðvætt á sama hátt; séu einhver tengsl hjá honum milli tilfinningagreindar og dygðugs lífernis þá eru þau eingöngu reyndar- atriði, þannig að dygðuga lífernið verður heppileg aukageta sömu eiginleikanna og tryggja velgengni í lífinu. Það verður að segja höfundum L til hróss að hérna hafa þeir vit fyrir Goleman: KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.