Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Blaðsíða 116

116
er þá farið eftir einkunnum í bóklegum greinum við lok grunnskóla og þeir hæstu
teknir inn meðan húsrúm leyfir, hinum hafnað. Með því að velja nemendur eftir náms-
getu er auðvelt að ná góðum árangri í bóklegum greinum og öðlast sterka ímynd í
samfélaginu. Þessi viðhorf og sterk menning í tiltölulega einsleitum hópi geta valdið
því að í slíkum skóla ríki fastheldni á skipulag og kennslu og ekki sé hlustað á kall
tímans eftir fjölbreyttu námi fyrir allt litrófið.
Þær mismunandi áherslur sem ég hef nefnt hér hafa leitt til þess að framhaldsskólar
hafa ekki farið sömu leið en allir starfa þeir eftir gildandi námskrám og lokapróf frá
öllum framhaldsskólum landsins á að tryggja að um sams konar nám og námskröfur
sé að ræða á sömu námsbrautum.
Framhaldsskólar á landsbyggðinni hafa staðið sig mjög vel í að mæta mismunandi
þörfum og rækja skyldur sínar við allan hópinn sem til þeirra sækir. Þeir gera sér grein
fyrir að þeir þjóna heilu samfélagi og skilja þarfir mismunandi hópa. Á höfuðborgar-
svæðinu er meiri tilhneiging til að halda í fortíðina og ætla öðrum skólum að uppfylla
lögboðnar skyldur skólastigsins. T.d. vildu ekki allir skólar á sínum tíma bjóða upp á
fornám sem nú er hluti almennrar námsbrautar. Menn báru við plássleysi eða kunn-
áttuleysi kennara. Enn eru nokkrir skólar mótfallnir því að reka almenna námsbraut
og sömuleiðis hafa skólar verið lengi að taka við sér varðandi sérdeild eða starfsbraut
fyrir nemendur með þroskahömlun. Þó er það reynsla skóla sem starfrækja náms-
braut fyrir fatlaða nemendur að þeir auðga skólasamfélagið og eru kærkomin viðbót
við það.
Tregða sumra skóla til að verða skóli fyrir breiðari hóp en þeir voru áður hefur vald-
ið því að vinum sem hafa átt samleið í skóla um árabil er stíað í sundur, jafnvel þótt
báðir hafi staðist inntökuskilyrði á viðkomandi brautir. Með þessu móti er gert lítið
úr þeim stóra þætti sem vinátta og félagslegur þroski er í lífi ungmenna á framhalds-
skólaaldri og það er niðrandi fyrir þá sem minna mega sín að finna að þeir eru ekki
gjaldgengir í skóla þótt lög kveði á um rétt þeirra til skólavistar. Oft hafa skólarnir
haldið því fram að þá skorti fé til að reka nám fyrir hinn breiða hóp og vissulega kostar
það sitt að mæta þörfum allra. Sérkennsla er á sérstökum fjárlagalið sem greiðir alla
kennslu á starfsbrautum og reiknilíkan framhaldsskólanna gerir ráð fyrir litlum hóp-
um á almennri námsbraut svo skólarnir hafa þar ákveðið svigrúm til að veita stuðning
og kenna í litlum hópum.
Skiptar skoðanir eru á sérhæfingu skólanna. allir eru sammála um að eðlilegt sé að
mismunandi áherslur ríki í skólunum og hver þeirra hafi ákveðna sérstöðu. Það er aug-
ljóst að námsframboð getur ekki verið hið sama alls staðar, til þess er það of fjölbreytt.
En oft heyrast óánægjuraddir frá þeim skólum sem þjóna breiðum hópi vegna þess að
þeim finnst þeir fá í sinn hlut hlutfallslega of mikið af erfiðum úrlausnarefnum, svo
sem mjög stórum hópum nemenda sem þurfa sérstakan stuðning eða sérkennslu. Yfir-
völd menntamála hafa ekki gefið skólum ákveðin fyrirmæli um breytingar; þau gera
sér grein fyrir því að viðhorfsbreyting tekur tíma og skólastarf verður ekki gott ef það
er í andstöðu við skoðanir þeirra sem þar starfa. Skólarnir hafa því fengið umtalsvert
svigrúm til að þróa starfsemi sína. Frelsið hefur aukið fjölbreytni skólastigsins svo að
þar fá mörg blóm að blómstra.
V IÐHoRF