Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Blaðsíða 29

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Blaðsíða 29
2 um tilfinningagreind er. Þótt sól hennar hafi skinið skært í alþýðusálfræði síðustu árin hefur hún sætt sívaxandi gagnrýni meðal akademískra sálfræðinga. Gagnrýnin bein- ist að líffræðinni að baki tilfinningagreind, hugtakanotkun forsvarsmanna hennar og mælitækjum. Líffræðil­eg­u efasemdirnar snerta staðhæfingar Golemans um möndlung- inn sem miðstöð tilfinningahugans (bergmálaðar í L, bls. 36–37). Þótt viðurkennt sé að alvarleg (sjúkleg) skerðing á tilfinningafærni kunni að eiga þar upptök sín þá hefur ekki tekist að sýna fram á neitt samband milli tiltekinnar heilastarfsemi og tiltekinna geðshræringa (sjá Matthews, Zeidner og Roberts, 2002, bls. 545–546). Sjálft hug­t­akið tilfinningagreind þykir einnig viðsjált. Stundum viðhafa tilfinningagreindarfræðingar það sem nokkurs konar samheiti yfir alla jákvæða sálræna hæfileika fólks sem hefð- bundin greindarpróf mæla ekki; en þegar þeir tálga hugtakið betur kemur í ljós að það er samþýðanlegt ýmsum öðrum sálfræðihugtökum sem þegar liggja fyrir víðtækar rannsóknir á, svo sem „jákvæður persónuleiki/sjálfsmynd“. „Tilfinningagreind“ er þá lítið annað en nýtt vín á gömlum belgjum (Matthews o.fl., 2002, bls. 12 og 527). í þriðja lagi hafa margvíslegar efasemdir verið orðaðar um mæl­it­ækin sem notuð eru til að meta meinta tilfinningagreind fólks. algengast þeirra er kvarði Reuven Bar-Ons (EQ-i) en hann er sjálfsmatstæki sem lætur fólk meta ýmiss konar tilfinningahneigðir og sálræna færni sjálfs sín. Þessum kvarða hefur verið lagt tvennt til lasts: að hann bjóði, eins og flest önnur sjálfsmatstæki, heim alls kyns huglægri ónákvæmni og sjálfs- blekkingum, og að niðurstöður hans komi venjulega heim og saman við útkomuna úr öðrum persónuleikaprófum sem þrautreynd eru og notuð hafa verið áratugum saman (Matthews o.fl., 2002, bls. 15, 23, 41, 515 og 525). Samkvæmt þessu öllu saman er tilfinn- ingagreindarhugtakið í besta falli óþarft, í því versta óskýrt og villandi. auk þessara almennu efasemda hafa ýmsir vefengt kostinn á því að efla tilfinninga- greind í skólastofunni undir handarjaðri félagsþroska- og tilfinninganáms: a) sjálft til- finningagreindarhugtakið sé byggt á of veikum grunni (sjá að framan) til að rétt sé að gera það að grunnhugtaki í mikilvægri kennslugrein; b) fáar rannsóknir séu enn til á árangri félagsþroska- og tilfinninganáms sem reist sé markvisst á hugmynd Golemans og félaga; þær jákvæðu niðurstöður sem vissulega liggi fyrir um árangur slíks náms tengist fremur eldri áætlunum, t.d. um forvarnir gegn eiturlyfjum, sem nýttar hafi verið innan vébanda sömu greinar; c) rannsóknir á árangri séu sjaldan vísindalegar (með skírskotunum til samanburðarhópa er ekki hafi fengið sömu kennslu); d) ekki sé gert ráð fyrir Hawthorne-áhrifunum alþekktu; e) ekki hafi verið rannsakað hve lengi áhrifin af kennslunni vara; og f) ýkjukenndar staðhæfingar Golemans um að tilfinn- ingagreind gefi mun betri vísbendingu um námsárangur en niðurstaða greindarprófa hafi ekki staðist nákvæma skoðun (sjá Mayer og Cobb, 2000; Matthews o.fl., 2002). v­el má vera að þessar efasemdir og mótbárur lýsi umfram allt bölmóði og íhaldssemi hefðbundinna sálfræðinga er fælist allar nýjungar; engu að síður er það höfundum L til nokkurs vansa að hafa að engu getið þeirra eða reynt að svara þeim. Meginefasemd mín sem siðfræðings um þá grunnhugmynd – tilfinningagreindina – sem liggur að baki L er þó ekki af sama tagi og þær sem raktar hafa verið hér að framan. Hún lýtur fremur að því að tilfinningagreindina skorti siðferðil­eg­a dýpt­. Ég hef áður lýst því hvernig námskrárnar íslensku fyrir leik- og grunnskólann viðhaldi jafnvægi milli siðferðilegra og sálrænna markmiða; á það brestur nokkuð í L. Ekki má KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.