Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 31

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 31
31 a) Sál­rænt­ svið. Goleman segir að til sé „gamalt orð um þá hæfni sem felst í tilfinninga- greind“, það er að segja skapgerð eða skapfesta (1995, bls. 285). Meinið er að skapg­erð er undur víðtækt hugtak sem erfitt er að festa hendur á, ekki hvað síst í kennslu barna og unglinga. Sama gildir um „heilbrigða sjálfsmynd“ og „lífssýn“ sem höfundar L hnykkja á (L, bls. 9 og 121). Það eru einmitt útblásin hugtök af þessu tagi sem bakað hafa tilfinningagreindarfræðunum ýmiss konar vandræði, eins og við sáum í síðasta hluta. v­itaskuld hefur aristóteles ekki minni hug á því en Goleman að börn öðlist heillaríka skapgerð. En fyrir honum skiptir meira máli að einbeita sér að tilteknum, vel afmörkuðum tilfinningahneigðum, svo sem hneigðinni hl­ut­t­ekning­u sem einkenn- ist af sársauka vegna þeirrar skoðunar að einhver annar hafi sætt óverðskulduðu óláni. Með því að rækta slíkar hneigðir þegar þær eiga við, en útrýma öðrum sem ósið- legar teljast, svo sem meinfýsi: gleði yfir óverðskulduðu óláni annarra, byggjum við smám saman upp heildstæða skapgerð (sjá nánara yfirlit hjá Kristjáni Kristjánssyni, 2006a, kafla 3). Hið „sálræna svið“ lífsleiknikennslu verður þannig ekki skapgerðin sjálf heldur einstakar skapgerðarhneigðir sem eru mælanlegri, viðráðanlegri og höndl- anlegri. b) Al­mennt­ l­ífsmarkmið. Tilfinningagreindarpróf eiga, samkvæmt Goleman, að vera áreiðanlegri en greindarpróf við að spá fyrir um velfarnað. En hver er sá velfarnaður? Goleman er fremur loðinn í svörum um það efni þó að hann tali á víxl um „árangur“, „lífskjör“, „velgengni“, „álit“ og „lífshamingju“ til að lýsa velfarnaðinum (1995, bls. 34 og 36). í síðari verkum sínum leggur Goleman enn ótvíræðari áherslu á árangur mæld- an í beinhörðum peningum: að fólk með sterka tilfinningagreind auki gróða fyrirtækj- anna sem það vinnur hjá mun meira en fólk sem eingöngu hefur til að bera sterka rökhæfni (2002, bls. 251). Goleman hefur nú orðið raunar, að því er virðist, mun meiri hug á heildartilfinningagreind fyrirtækja en einstaklingsbundinni tilfinningagreind. Strax í fyrstu bók hans má þó greina hina efnahagslegu og ósiðferðisbundnu slagsíðu: Dæmin sem hann tekur af velfarnaði eru ýmist af árangri á vinnumarkaði (mældum í lífskjörum) eða huglægri (starfs)ánægju. Hjá aristótelesi myndar hver tilfinningadygð skapgerðarhneigð sem tengist loka- marki (t­el­os) mannlífsins, farsældinni eða hinni mannlegu heill, þannig að hún stuðlar í senn að þessu lokamarki og er hluti þess (1995, I, bls. 205–211 [1094a1–1095a27]). Það hæfir aðeins skepnum að leggja farsældina að jöfnu við ánægju og fjármunir eru ekki heldur sú farsæld sem við leitum; „þeir nýtast aðeins vegna einhvers annars“ (1995, I, bls. 214 og 216 [1095b19–21 og 1096a6–10]). Farsæld aristótelesar er á endanum hreint siðferðilegt hugtak; það er óhugsandi að njóta farsældar án þess að vera góð mann- eskja. v­itaskuld geta menn orðið fyrir ytri ógæfu í lífinu sem grefur undan farsæld þeirra en engu að síður skín innri fegurð þeirra í gegn í mótlætinu þegar þeir „afbera þolgóðir margvíslegar árásir ógæfunnar“ (1995, I, bls. 235–239 [1100a1–1100b35]). Til- finningagreindarhugtak Golemans er ekki siðvætt á sama hátt; séu einhver tengsl hjá honum milli tilfinningagreindar og dygðugs lífernis þá eru þau eingöngu reyndar- atriði, þannig að dygðuga lífernið verður heppileg aukageta sömu eiginleikanna og tryggja velgengni í lífinu. Það verður að segja höfundum L til hróss að hérna hafa þeir vit fyrir Goleman: KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.