Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 27

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 27
27 nOKKrar sÖGUlEGar OG frÆЭilEGar fOrsEnD­Ur Sameiginlegur forfaðir beggja þeirra afbrigða af beinaberri lífsleikni sem nefnd voru til sögu hér að framan er aristóteles. Hann taldi uppistöðu lífsgildakennslu eiga að vera kennslu í og um dygðir. Rit allra helstu talsmanna skapgerðarmótunar eru því morandi í beinum og óbeinum tilvísunum til aristótelesar og áhersla þeirra á (siðferði- lega) virðingu og sjálfsvirðingu er sporræk aftur til hans (sjá t.d. Lickona, 1991). En jafnframt lagði aristóteles mikið upp úr þýðingu tilfinninga fyrir hið góða líf. Hann áleit að geðsmunir okkar væru – eða ættu með réttu að vera – þrungnir af vitsmun- um, rétt eins og vitsmunirnir væru þrungnir af geðsmunum. v­erk aristótelesar eru þannig söguleg forsenda vitsmunakenninga um tilfinningar er mikillar hylli njóta í samtímanum og lögðu grunninn að hugmyndinni um tilfinningagreind: hugmynd sem aftur hefur mótað viðhorf talsmanna félagsþroska- og tilfinninganáms. Páfi til- finningagreindarfræðanna, Daniel Goleman, gengur svo langt í formála metsölubókar sinnar að lýsa henni sem markvissri tilraun til að bregðast við „áminningu aristóteles- ar“ um að „gæða tilfinningar okkar greind“ (1995, bls. xv).4 Forsvarsmenn tilfinninga- greindar og félagsþroska- og tilfinninganáms eru yfirleitt sálfræðingar fremur en sið- fræðingar og hafa ef til vill þess vegna meiri hug á (jákvæðri) sjálfsmynd en (jákvæðri) sjálfsvirðingu. Hugur manna er einatt kvikastur um kunnugasta ranninn. Skilningur þeirra á tilfinningagreind verður þannig nokkur annar en hjá aristótelesi sem lagði réttar tilfinningahneigðir að jöfnu við siðferðisdygðir, eins og við sjáum í næsta hluta ritgerðarinnar. Ég hef ekki gert nákvæma orðræðugreiningu á texta íslensku námskránna í lífs- leikni en skjótur yfirlestur bendir til að þar ríki furðu gott jafnvægi milli hins siðferði- lega sjónarmiðs (sem einkennir skapgerðarmótun) og hins sálræna (sem einkennir félagsþroska- og tilfinninganám). v­íða skarast þessi áhersluatriði, en ég hef þó leyft mér að taka saman eftirfarandi orðalista úr grunnskólanámskránni, inngangi og náms- markmiðalista (Menntamálaráðuneytið, 1999a), þar sem tínd eru saman orð sem vana- lega tilheyra orðaforða hvors sjónarmiðs: Hið siðferðil­eg­a sjónarmið: andleg verðmæti, siðvit, virðing fyrir sjálfum sér og öðrum, alhliða þroski, gagnrýnin hugsun, mannrækt, samhygð, samskipti, tilgangur leikreglna í mannlegum samskiptum, jafnrétti, alþjóðavitund, sanngirni, réttlæti, kurteisi. Hið sál­ræna sjónarmið: sálrænn styrkur, líðan, sjálfsþekking, sköpun, lífsstíll, marg- breytileiki tilfinninga, lýsing tilfinninga, sjálfstraust, sjálfsagi, markmiðssetning, færni í ópersónulegum samskiptum, að standast þrýsting. í aðalnámskrá leikskóla (Menntamálaráðuneytið, 1999b) er á sama hátt talað um lífsleikni sem alhliða ræktun þroskaþátta er tengjast meðal annars siðgæði, tilfinning- um og vitsmunum, auk þess sem hún eigi að kenna börnum lýðræðisleg vinnubrögð og virðingu fyrir rétti og reglum. í aðalnámskrá framhaldsskólans er lífsleikni hins vegar skilin talsvert öðrum og hagnýtari skilningi er fremur varðar tjáningu, starfs- og námsval (Menntamálaráðuneytið, 1999c). Ég hef enga ástæðu til að ætla að höfundar námskránna fyrir leik- og grunnskólann hafi af ásetningi ætlað að tryggja jafnvægi 4 í tilvísunum til bókar Golemans (1995) hér og eftirleiðis er yfirleitt stuðst við þýðingar Áslaugar Ragnars í Goleman (2000). KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.