Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 33

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 33
33 réttum ástæðum (1995, I, bls. 266 [1106b20–25]). Mælikvarðinn á árangur er siðferðileg- ur og hlutlægur, ekki sálrænn og huglægur. Því miður hjúfra höfundar L sig hér að Goleman fremur en aristótelesi. Þeir hamra þannig á því að lífsleikni eigi ekki að kenna nemendum „réttar“ skoðanir á málefnum eða móta slíkar skoðanir: ekki þröngva upp á þá skoðunum eða leiðrétta þær þótt okkur þyki þær rangar (L, bls. 9 og 65). Þetta er því furðulegri kenning hjá höfundum L en Goleman þar sem L er beinlínis ætlað að vera handbók í námsgrein sem meðal annars á að kenna um réttlæti, sanngirni og andleg verðmæti. Hvað skal segja við nemanda sem hefur tamið sér meinfýsi sem tilfinningahneigð (hneigð sem byggist á þeirri skoðun að gott sé að annar njóti óverðskuldaðs óláns): að hún sé í lagi ef honum líður vel með hana? Eða við nemanda sem finnst í lagi að leggja annan í einelti ef sá síðarnefndi er aulalegur eða úr sveit? Á að samþykkja sjónarmið hans eða að minnsta kosti láta hjá líða að leiðrétta það? Sé sú afstaða tekin virðist lífsleikni allt eins geta fest í sessi „mannkostalægðirnar“, er séra Hallgrímur orti um, sem mannkosti. Ef til vill – og vonandi – eiga höfundar L eingöngu við það að lífsleiknikennarinn eigi ekki að kenna réttar tilfinningaskoðanir með beinni aðferð eða ítroðslu heldur láta þær síast inn í nemendur með umræðum og íhugun. Því geta flestir verið sammála nú á dögum; en sá skilningur er alls ekki nógu ljós af lestri L. Miklu nær virðist að líta á ofangreind ummæli úr L sem ávísun á siðferðilega sjálfdæmishyggju (e. subjectivism) og ég fæ ekki séð að nokkur lífsleiknikennari fái notið sín með djöful þeirrar hyggju í dragi. e) Gil­dissvið. alsiða er að skipta tilfinningum í neikvæðar og jákvæðar. Sú skipting er á margan hátt villandi þar sem með henni er slegið í einn bálk ýmsum ólíkum merk- ingum hugtakanna jákvæður og neikvæður. Tilfinningin meinfýsi metur ákveðið ástand (óverðskuldað ólán) jákvætt og framkallar jákvæða líðan hjá þeim sem kennir hennar en er vitaskuld siðferðilega neikvæð; ást metur ástand jákvætt og þykir yfirleitt sið- ferðilega jákvæð en getur oft verið sársaukafull fyrir hinn elskandi; hluttekning vek- ur neikvæða (sársaukafulla) kennd og metur ástand mála neikvætt en er siðferðilega jákvæð (sjá nánar hjá Kristjáni Kristjánssyni, 2006a, bls. 23–35). Einn höfuðkosturinn við tilfinningakenningu aristótelesar er sá að hann blæs á muninn á neikvæðum og jákvæðum tilfinningum. Hann myndi naumast botna í þeirri algengu hugmynd nú- tímans að gott væri fyrir fólk að losa sig alveg við „neikvæðar“ tilfinningar, svo sem reiði. Þvert á móti bendir aristóteles á að allflestar tilfinningar geti verið viðeigandi við tilteknar aðstæður, þeirra á meðal reiði: þegar reiðst sé þeim sem skyldi og ekki meira né minna en skyldi. Reiði myndar þá gullið meðalhóf milli geðvonsku og geð- leysis (1995, I, bls. 356–359 [1125b26–1126b10]). Það lofar vissulega góðu, frá aristótelískum sjónarhóli, að Goleman skuli hefja bók sína með tilvitnun í aristóteles um að enginn vandi sé að reiðast; vandinn felist í að reiðast þeim sem skyldi, að réttu marki, af réttu tilefni og svo sem skyldi (1995, bls. ix). Hann gruggar þó fljótt lækinn, því í bókinni er fátt eitt sagt um rétta reiði en þeim mun meira um nauðsynina á að „sefa reiði“,„slá á reiði“ og „skakka [reiði]leik- inn“ (1995, bls. 62–63). Neikvæðar tilfinningar eru „skaðlegar“ og jafnvel „banvænar“ en jákvæðar tilfinningar stuðla að heilbrigði (1995, bls. 168–177). Einu dæmin sem Goleman tekur um kosti reiði eru annars vegar af „yfirvegaðri“ og „kaldri“ reiði og KRISTJÁn KRISTJÁnSSon
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.