Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 75

Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Page 75
7 og frávikshegðunar endurspegli þá staðreynd fyrst og fremst að unglingar sem flytji búferlum á unglingsaldri sýni að jafnaði meiri frávikshegðun en hinir sem ekki flytji, sem aftur framkalli tölfræðilegt samband milli búsetuóstöðugleika og frávikshegðun- ar á grenndarstiginu. í stuttu máli sagt gætu framangreind sambönd verið tilkomin einvörðungu vegna þess að heimilisaðstæður unglinga tengjast frávikshegðun þeirra sjálfra. Ef svo er væri grenndarsamfélagsnálgun okkar í raun óviðeigandi (sbr. Robin- son, 1950), enda væri þá eðlilegast að skoða samböndin á einstaklingsstiginu, líkt og gert hefur verið í fyrri rannsóknum hérlendis. Spurningin sem við viljum svara nú er því sú hvort félagsgerðareinkenni grenndar- samfélagsins tengist frávikshegðun unglinga, þeg­ar persónul­eg­um aðst­æðum þeirra sjál­fra er hal­dið st­öðug­um. Nota má fjölstigagreiningu til þess að skilja á milli grenndaráhrifa og einstaklingsstigsáhrifa (Bryk og Raudenbush, 1992). Greining af þessu tagi svarar því hvort félagsgerðareinkenni skólahverfisins hafi tölfræðileg tengsl við meðalfrá- vikshegðun á grenndarstiginu, þegar tillit er tekið til þeirra tölfræðilegu áhrifa sem persónulegar aðstæður unglinga hafa á frávikshegðun þeirra sjálfra. Áhrif af þessu tagi eru kölluð samhengisáhrif, eins og áður segir.4 í töflu 4 koma fram niðurstöður úr fjölstigagreiningunni. Fyrsta röðin í töflunni sýnir (óstöðluð) heildaráhrif hvers félagsgerðarþáttar á umfang frávika í skóla- hverfum (allar jöfnur merktar bókstafnum a). Til dæmis sýnir jafna 1a heildaráhrif fjölskyldustöðugleika á umfang afbrotahegðunar og jafna 2a sýnir heildaráhrif fjöl- skyldustöðugleika á fíkniefnaneyslu. Heildaráhrif téðra félagsgerðarþátta á umfang frávikshegðunar eru umtalsverð og tölfræðilega marktæk (eins og reyndar kom fram í töflu 2). Næsta röð í töflunni sýnir aftur á móti samhengisáhrif (e. contextual effect) félagsgerðareinkenna á frávikshegðun, það er áhrif tiltekins félagsgerðareinkennis grenndarsamfélagsins á umfang frávikshegðunar, þegar tekið er tillit til þeirra töl- fræðilegu áhrifa sem persónuleg félagsgerðareinkenni unglinga hafa á frávikshegðun þeirra sjálfra. Þriðja röðin sýnir tengsl félagsgerðar við frávikshegðun á einstaklings- stiginu (þ.e. tengsl persónulegra aðstæðna og frávikshegðunar). aðeins eru skoðuð tölfræðileg áhrif þeirra félagsgerðareinkenna sem höfðu marktæk tengsl við fráviks- hegðun í töflu 2. Niðurstöðurnar renna styrkari stoðum undir framangreindar kenningar enda koma fram umtalsverð samhengisáhrif; félagsgerðareinkenni grenndarsamfélagsins tengjast frávikshegðun unglinga, að teknu tilliti til félagslegra aðstæðna þeirra sjálfra. í nær öllum tilfellum er aðeins unnt að rekja hluta af heildaráhrifum félagsgerðarein- 4 í Viðauka A getur að líta fylgni félagsgerðareinkenna og frávikshegðunar unglinga á einstaklings- stiginu. í fljótu bragði virðast tengsl félagsgerðarþátta við frávikshegðun stórlega vanmetin á ein- staklingsstiginu, en fylgnitölurnar eru tvisvar til þrisvar sinnum lægri en í töflu 2. Þótt sambönd breyta séu með sömu formerkjum og áður virðast fylgnimynstrin þannig vera mun meira afgerandi á grenndarstiginu. Fylgnitölur af þessum tveimur samanburðarstigum eru þó ekki sambærilegar, enda um ólíka mælikvarða að ræða. Til að mynda er fjölskyldustöðugleiki tvíkosta breyta á einstak- lingsstiginu (1 = Unglingur býr hjá báðum foreldrum, 0 = býr ekki hjá báðum foreldrum) en hlut- fallsbreyta á grenndarstiginu (hlutfall unglinga sem býr hjá báðum foreldrum). Þá er háða breytan á grenndarstiginu tíðni frávikshegðunar fyrir hvert skólahverfi en á einstaklingsstiginu er háða breytan mæling á frávikshegðun hvers einstaklings. JÓn GUnnAR BERnBURG, ÞÓRÓLFUR ÞÓRLInDSSon
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.