Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 80

80
Niðurstöður okkar styðja þá skoðun að félagsgerð grenndarsamfélagsins hafi áhrif
sem breiðast um allt grenndarsamfélagið. Þess vegna er ekki unnt að nema þessi áhrif
með því að skoða einvörðungu tölfræðileg tengsl á milli persónulegra aðstæðna ein-
staklinga og frávikshegðunar þeirra. Þannig var aðeins unnt að rekja lítinn hluta af
sambandinu á milli félagsgerðareinkenna skólahverfa og tíðni frávikshegðunar til
sambands félagsgerðar og frávikshegðunar á einstaklingsstiginu í nær öllum þeim til-
vikum sem könnuð voru hér að framan. Niðurstöður af þessu tagi sýna hve mikilvægt
það er að mæla félagsgerð grenndarsamfélagsins sérstaklega, en einblína ekki einvörð-
ungu á einstaklingsbundnar aðstæður ungmenna. Eins og greining okkar sýnir felst
hættan í vanmati á þeim áhrifum sem félagsleg öfl kunna að hafa á frávikshegðun og
annað atferli.
Hafa ber í huga að framangreindar niðurstöður segja ekkert um samband hvers
félagsgerðareinkennis við frávikshegðun að teknu tilliti til annarra félagsgerðarein-
kenna. Sú fylgni sem fram kemur á milli félagsgerðareinkenna bendir þó til þess að
áorkan þeirra á frávikshegðun skarist að einhverju leyti. Tvær ástæður eru fyrir því
að fjölbreytuáhrif (e. multivariate effects) voru ekki til umfjöllunar í þessari ritgerð. í
fyrsta lagi var það markmið okkar að einfalda framsetningu niðurstaðna eins og kost-
ur var. í öðru lagi krefst beiting fjölbreytugreiningar ítarlegrar kenningarlegrar um-
fjöllunar um samspil téðra félagslegra afla (Berry, 1993; Hanushek og Jackson, 1977).
Til að mynda þyrfti greiningin að taka mið af því að félagsleg tengslanet ættu að miðla
(e. mediate) áhrifum félagsgerðaróstöðugleika á frávikshegðun, samkvæmt framan-
greindum kenningum (Coleman, 1988). Fjölbreytugreining krefst ennfremur ítarlegri
umræðu um það hversu almenn hugtök æskilegast væri að mæla með gögnum okkar.
Til að mynda gefur fylgnin sem fram kemur á milli fjölskyldustöðugleika og búferla-
flutninga (r = –0,48) til kynna að þessar tvær breytur væri unnt að sameina í eina
mælingu á óstöðugleika í félagsgerð grenndarsamfélagsins. Ákvarðanir af þessu tagi
verða að taka mið af kenningarlegri uppbyggingu ekki síður en tölfræðilegu mynstri
gagna. Næstu skref í rannsókn okkar verða þau að dýpka kenningarlega uppbygg-
ingu, notkun fjölbreytugreiningar og hugsanlega smíði mælinga sem ná til almennari
hugtaka en þeirra sem mæld voru í greiningu okkar hér að framan.6
Niðurstöður okkar styðja þá klassísku kennisetningu félagsfræðinnar að ekki er
hægt að smætta áhrif grenndarsamfélagsins í einstaklingsáhrif (Durkheim, 1895/1982).
Þær benda ennfremur til þess að áhrif félagsgerðar á atferli kunni iðulega að vera van-
metin í rannsóknum sem takmarkast við einstaklingsbundna úrvinnslu og umfjöllun
(Liska, 1990). Niðurstöður okkar undirstrika mikilvægi þess að rannsóknir á unglings-
árunum horfi í auknum mæli til félagsgerðar grenndarsamfélagsins í heild en einblíni
ekki einvörðungu á persónulegar aðstæður unglinga. Ætla má að rannsóknir sem
styðjast við grenndarnálgunina komi til með að bæta þekkingu okkar á félagslegum
áhættuþáttum frávikshegðunar verulega. Greining sem byggir einvörðungu á gögn-
um af einstaklingsstiginu hefur tilhneigingu til þess að horfa fram hjá veigamiklum
samfélagslegum áhrifavöldum.
6 Þessi vinna er reyndar þegar hafin og bendir fjölbreytugreining gagnanna til þess að þær niðurstöð-
ur sem birtar eru hér haldi í meginatriðum (Jón Gunnar Bernburg og Þórólfur Þórlindsson, óbirt
handrit).
ÞAÐ ÞARF ÞoRP …