Hugur - 01.01.2006, Síða 220

Hugur - 01.01.2006, Síða 220
2l8 Ritdómar rannsóknir ritdómara17 og annarra fræðimanna,18 er sýna vel þá víxlverkun sem er á milli menningarinnar og raun- vísindakenninga. Þennan skort á tengslum Andra við sagnfræðisamfélagið má einnig sjá í þeirri „niðurstöðu" hans „að hægt sé að stunda sagnfræði sem við getum sagt að sé niítímamiðuð (present-centred),19 þó við reynum eftir fremsta megni að falla ekki í dýpstu gryfjur söguskekkjunnar eða söguskoðun sigurvegara". Andri er enn fremur á þeirri skoðun „að slík sögu- iðkun geti kennt okkur ýmislegt um eðli vísinda" (22-23). Þessu er ritdómari al- gjörlega ósammála, því eins og rann- sóknir hans og annarra raunvísindasagn- fræðinga gefa til kynna þarf að öðlast skilning á viðfangsefnum sögunnar á þeirra eigin forsendum áður en mögulegt er að nota hðna einstaklinga, vísinda- greinar eða stofnanir til þess að draga ályktanir um nútímann.20 Gott dæmi um þetta eru rannsóknir raunvísindasagn- fræðingsins Andrews Cunningham á eðli líffæra- og lífeðlisfræði fyrir árið 1800 sem okkur hefur hingað til verið ókunn- ugt um vegna þess að uppgangur til- raunalífeðlisfræði á 19. öld hefur byrgt okkur sýn á þessar gömlu greinar.21 Fleira mætti telja til, s.s. notkun Andra á hugtakinu „vísindi" sem hann í anda enskumælandi hefðar tengir ein- ungis raunvísindum, en ekki síst þá stað- hæfingu hans að „upphaf nútímavísinda" megi rekja til 16. og 17. aldar og að „óslitinn þráður" sé „frá vísindum 17. aldar til vísinda nú á tímum" (29). Þessi söguskoðun Andra er ekki rétt, enda segir í áðurnefndri kennslubók að „nú sé alveg ljóst að hvað sem það var sem kom fram í Vísindabyltingunni, þá var það ckki nútímaraunvísindi“.22 Upphaf nú- tímaraunvísinda má rekja til tímabilsins 1780-1848 þegar rannsóknir á náttúr- unni breytast „úr ,guðlegri‘ í veraldlega athöfn"2 ’ ásamt því að raunvísindin tóku að stofnanavæðast á þessu tímabili og sú þróun fól í sér að iðkendur þeirra breytt- ust úr áhugamönnum í atvinnumenn;24 þróun sem hófst af ýmsum ástæðum ekki fyrr en á síðari hluta 19. aldar í Bretlandi.25 Til marks um þann grund- vallarmun sem er á þessum tímabUum er að hið síðara hefiir stundum verið kallað „seinni vísindabyltingin" og er „engum blöðum um það að fletta að þróun raun- vísindanna á þessu tímabili stóð jafnfæt- is eða fór fram úr náttúruspekinni á tím- um Vísindabyltingarinnar á sextándu og sautjándu öld, nánast á öllum sviðurn".26 Þrátt fyrir þessa gagnrýni eru margir skemmtilegir sprettir í þessari bók, jafnt í fyrri hluta hennar, þar sem ritdómara skortir því miður sérfræðiþekkingu til þess að leggja faglegt mat á skrif Andra, og þeim síðari. En sökum þess bils sem er á milli inngangskaflans og túlkunar Andra á „vísindabyltingunni", sem er grundvallarþáttur bókarinnar eins og tit- illinn ber vitni um, og þess sem nýjast verður að teljast í fræðunum þá vakna sjálfkrafa upp efasemdir um heimilda- vinnu annarra hluta bókarinnar. Með þessa gagnrýni í huga má segja að hér sé á ferðinni læsilegt kynningarrit fýrir byrjendur, þ.e. hinn almenna lesanda. Ef ætlunin er hins vegar að nota Vísinda- byltinguna við kennslu í efri bekkjum framhaldsskóla eða á háskólastigi þarf að bæta fleiri heimildum við til þess að gefa gleggri mynd af sögu þess tímabils sem Andri rekur í bókinni, þó ekki væri nema til þess að fylla upp í þær gloppur sem hér hafa verið tíundaðar. Steindór J. Erlingsson 1 Sjá William Eamon, Science and the Secrets of Nature: Books of Secrets in Medieval and Early Modem Cu/ture, Princeton: Princeton Univer- sity Press, 1994; Brian P. Copenhaver, „Natural Magic, Hermetism, and Occultism in Early Modern Science", bls. 261-302 í Reappraisats of the Scientific Revolution (David C. Lindberg og Robert S. Westman ritstýrðu), Cambridge: Cambridge University Press, 1990. 2 Geoffrey Scarre, Witchcraft and Magic in 16th and 17th Century Europe, London: Macmillan, 1987. 3 Steven Sbapin, The Scientific Revolution, Chicago: The University of Chicago Press, 1996; David C. Lindberg og Robert S. West-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200
Síða 201
Síða 202
Síða 203
Síða 204
Síða 205
Síða 206
Síða 207
Síða 208
Síða 209
Síða 210
Síða 211
Síða 212
Síða 213
Síða 214
Síða 215
Síða 216
Síða 217
Síða 218
Síða 219
Síða 220
Síða 221
Síða 222
Síða 223
Síða 224
Síða 225
Síða 226
Síða 227
Síða 228
Síða 229
Síða 230
Síða 231
Síða 232
Síða 233
Síða 234

x

Hugur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.