Hugur - 01.01.2007, Blaðsíða 74

72
Edmund L. Gettier
ástæðu til að halda að“ eða „hefur rétt á að vera viss um að“ er aUs staðar skipt út
fyrir „er rökstudd“.
Eg mun byrja á að benda á tvö atriði. I fyrsta lagi: í sama skilningi og það er
nauðsynlegt skilyrði þess að S viti að P að skoðun S að P sé rökstudd er mögulegt
að maður hafi rök fyrir því að halda að staðhæfing sé sönn sem er í raun ósönn. I
öðru lagi gildir það fyrir sérhverja staðhæfingu P að ef skoðun S að P er rökstudd
og Qleiðir af P og S ályktar af P að Q_og fellst á að Q_vegna þeirrar ályktunar, þá
er skoðun S að Qjökstudd. Með þessi tvö atriði í huga mun ég nú setja fram tvö
dæmi þar sem skilyrðin sem tilgreind eru í (a) eru sönn um einhverja staðhæfingu
en eigi að síður er rangt að viðkomandi manneskja viti það sem staðhæft er.
Dœmi I
Gerum ráð fyrir að Smith og Jones hafi sótt um ákveðið starf. Gerum einnig ráð
fyrir að Smith hafi mjög góðar sönnur fyrir samsettu staðhæfingunni sem hér
sést:
d. Jones er sá sem verður ráðinn og Jones er með tíu myntpeninga í vasanum.
Sönnur Smiths fyrir (d) gætu verið þær að forstjóri fyrirtækisins hafi fullvissað
hann um að Jones yrði á endanum valinn og að hann, Smith, hefði talið mynt-
peningana í vasa Jones fyrir tíu mínútum. Staðhæfing (d) felur í sér:
e. Maðurinn sem verður ráðinn er með tíu myntpeninga í vasanum.
Gerum ráð fyrir að Smith komi auga á að (e) leiði af (d) og fallist á (e) á grundvelli
(d) sem hann hefur góðar sönnur fyrir. Smith hefur augljóslega góð rök fyrir
þeirri skoðun sinni að (e) sé sönn.
En ímyndum okkur nú enn fremur að þrátt fyrir að Smith viti það ekki verði
hann, en ekki Jones, ráðinn. Og einnig að þrátt fyrir að Smith viti það ekki hafi
hann sjálfúr tíu myntpeninga í vasa sínum. Staðhæfing (e) er þá sönn þrátt fyrir
að staðhæfing (d) sem Smith ályktaði (e) af sé ósönn. I dæminu okkar eru þá öll
eftirfarandi slcilyrði fyrir hendi: (i) (e) er sönn, (ii) Smith er þeirrar skoðunar að
(e) sé sönn, og (iii) Smith hefúr rök fyrir þeirri skoðun sinni að (e) sé sönn. En
það er jafnljóst að Smith veit ekki að (e) sé sönn; því (e) er sönn vegna fjölda
myntpeninga í vasa Smiths en Smith veit ekki hversu margir myntpeningar eru í
vasa sínum heldur er hann þeirrar skoðunar að (e) sé sönn vegna þess að hann
hefúr talið myntpeningana sem eru í vasa Jones, sem hann heldur ranglega að sé
maðurinn sem verður ráðinn í starfið.