Hugur - 01.01.2007, Blaðsíða 173

Milli Guðs ogjjöldans
171
eftir í sömu sporum. Þvert á móti felst það í því að verða það sem maður lofsyngur
[og] þyrsta eftir vexti og styrkingu hins guðdómlega lögmáls innra með
okkur“.63
Fullkomnunarhyggja Channings takmarkaðist ekki við einstaldinginn heldur
sneri hún einnig að samfélaginu. Hann studdi til dæmis endurbætur í mennta-
málum og beitti sér snemma gegn þrælahaldi með „hinum meistaralegu tölum
[...] og flugritum móti áþján svertingjanna,og hefur [...] enginn lýst því þjóðar-
hneyksli jafnátakanlega og hann.“64 Arið 1835 birti Channing ritið „Slavery" þar
sem helstu rök hans gegn því að hneppa mann í ánauð og nota hann sem eign eru
þau að „maðurinn sé eftirmynd Guðs [...] skapaður til að þroska guðlega hæfi-
leika sína [...]. Þessir eiginleikar hans gera það að verkum að það að leggja hann
í ánauð er móðgun við Skapara hans“.65 A dánarári Channings birtist síðan kverið
Sky/da hinna frjálsu ríkja (The Duty of the Free States, 1842) þar sem hann talar
gegn því að hlýðnast þrælalögum Bandaríkjanna þar eð tilbúin ríkislög fríi okkur
ekki undan siðalögum Guðs.
Sjálfsmenntun
I grein um áhrif Channings á Matthías Jochumsson skrifar Gunnar Kristjánsson
prófastur: „Hugtakið selfculture átti eftir að hafa veruleg áhrif m.a. á áhrifamikla
menn eins og skáldið Ralph Waldo Emerson (1803-1882), sem var um skeið prest-
ur í Boston og aðdáandi Channings."66 Hugtakið sem Gunnar vísar hér til er yf-
irskrift samnefnds íyrirlestrar sem Channing flutti handverksmönnum í Boston
árið 1838 og birtist lesendum Tímarits Hins íslenzka bókmenntafélags árið 1886 í
þýðingu Matthíasar sem „lá mjög á að koma út guðsorði Channings til að við-
halda góðu sambandi við únítara og fá frá þeim þýðingarstyrk".67 Textinn hefur
að geyma umfjöllun um fjöldann, fúllkomnunarhyggju, fylgispekt og önnur þemu
sem dýpka skilning okkar á afstöðu únítara og póst-únítara á borð við Emerson,
Thoreau og Róbert Haraldsson til sömu viðfangsefna. I ljósi þessa er viðeigandi
að birta hér nokkur ítarleg brot úr þessum áhrifaríka texta. Channing, sem titlar
sig „alþýðuvin",68 bendir í upphafi erindis síns á sjálfgefna röklega staðreynd, sem
er sjaldnast í forgrunni þegar Róbert færir rök fyrir því að fyrirlitningin á fjöld-
anum þurfi ekki að beinast að hópum, heldur geti hún verið ætluð einstaklingn-
um: „Þorri lýðsins getur ekki eptir hlutanna eðli verið frábær \distinguished], því
það liggur í hugmyndinni að vera frábær, að maður gnæfi yfir fjöldann."69 Róbert
er hins vegar jafn gagnrýninn og únítarar á það að afmarka stórmennsku við
hástéttir. I grein sinni „Endurreisn mikillætis og stórmennskan" reifar Róbert
63 Sama rit, s. 234.
64 Matthías Jochumsson, „Dr. Kjanning (W. E. Channing)", Eimreiðin 1902, s. 183.
65 Channing, „Slavery", Slavery andEmancipation, New York: Negro Universities Press, 1986,1. kafli, §7.
66 Gunnar Kristjánsson, „Ég vil reformation. Áhrif W. E. Channings á séra Matthías", Lesbók Morgunblaðsins, 24.
mars 2001.
67 Þórunn E. Valdimarsdóttir, Upp á sigurhaðir, s. 384.
68 Channing, „Sjálfsmenntun", þýð. Matthías Jochumsson, Tímarit Hins íslenzka bókmenntafélags (1886), s. m.
69 Sama rit, s. 107.