Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Síða 29

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
123
Stíll Hemingways er eins og fullkomin nýtízku vél, auk
hraðans er hann hnitmiðunin sjálf, en samdráttaraðferðin
er einmitt mjög vel fallin til að auka hraða stílsins og hnit-
miða merkingu, þar sem sundurslitaaðferðin purpar stíl-
inn óþarflega, eins og andstuttur maður tali, auk þess
sem hún spillir merkingu. Um liið siðastgreinda skal ég
láta mér nægja að henda á jafn augljós dæmi og merkinga-
mun setninganna „hann gekk innfyrir mig“ og „hann gekk
inn fyrir mig“ eða „hún fór aftrí“ og „hún fór aftur í.“
Setningarnar þýða allt annað eftir því, hvort smáorðin
eru samtengd eða sundurslitin. Aukin hnitmiðun stefnir
að því að vdda og skerpa stílinn, og ég sá að hin fálm-
kennda meðferð smáorða i venjulegri skólaíslenzku, ásamt
þeirri þoku, sem skapast við óeðlileg sundurslit samtákna,
gat blátt áfram ekki staðizt í hinum hárnákvæma stil
HemingAvays. Þess kennir mjög í stíl hans, að höfundur-
inn er þjálfaður hlaðfréttasendari, enda má aldrei glevma
stíleinkenni símskeytisins, þegar maður útleggur liann. Ég
neila því ekki, að hin rika notkun frumlagsins „það“
þrengi sumstaðar i Vopnum kvöddum ofurlítið að klass-
iskum stíl íslenzkum, en þó hvergi svo, að ekki séu til
hliðstæður úr réttu máli mæltu. En það er háttur Heming-
Avavs að negla upp staðreyndina með þessari vöflulausu
fullvrðingu um návist hlutar: there was eða there were,
sem ég hef reynt að segja með samsvarandi umbúða-
leysi á islenzku: „það voru margir sigrar í dágblöðunum“
og því um líkt.
Sama máli gegnir um „að sleppa sem víðast“ samteng-
ingunni að, eins og t. d.: „ég held ekki það sé búið“ i stað-
inn fyrir „ég held ekki, að það sé búið.“ Það er í stil við
Hemingway að sleppa sem allra mestu af óþarfa orða-
drasli. Still hans er framar öllu tjáning funkistímanna
kringum 1930. Annars er það engin nýlunda, þótt leit-
azl sé við að sleppa ad-inu sem tíðast í góðum sti! íslenzk-
um, og hafði ég Jónas Hallgrímsson þar einkum til fyrir-
myndar, en hann skrifar: „sá ég hún var bæði snevpt og